Ngứa vùng kín tuổi dậy thì: Dấu hiệu cảnh báo và cách xử lý

Tuổi dậy thì là giai đoạn cơ thể bé gái trải qua nhiều thay đổi về sinh lý, trong đó không ít bạn gặp tình trạng ngứa vùng kín. Đây không phải là dấu hiệu bình thường và có thể liên quan đến các vấn đề về vệ sinh hoặc viêm nhiễm. Trong bài viết này, Dược phẩm CPC1 Hà Nội sẽ chia sẻ những nguyên nhân phổ biến, dấu hiệu cảnh báo cần lưu ý và cách xử lý đúng cách từ góc nhìn chuyên gia sản phụ khoa.

Ngứa vùng kín tuổi dậy thì là gì? Có đáng lo không?

Ngứa vùng kín tuổi dậy thì là cảm giác ngứa, khó chịu ở âm hộ và/hoặc âm đạo của các bé gái trong giai đoạn dậy thì. Tình trạng này có thể kèm theo các triệu chứng khác như khí hư (dịch tiết âm đạo) bất thường, đỏ rát, sưng tấy.

Có đáng lo không?

• Ngứa vùng kín KHÔNG phải là dấu hiệ

• u bình thường. Mặc dù phổ biến, nhưng đây thường là biểu hiện của sự mất cân bằng trong môi trường âm đạo hoặc kích ứng.

• Mức độ đáng lo phụ thuộc vào nguyên nhân:

• Nếu do vệ sinh sai cách, dị ứng, hay quần áo, tình trạng sẽ cải thiện nhanh chóng khi thay đổi thói quen.

• Nếu do viêm nhiễm phụ khoa (nấm, vi khuẩn), cần được thăm khám và điều trị kịp thời. Viêm nhiễm ở tuổi dậy thì nếu không điều trị dứt điểm có thể dễ tái phát và về lâu dài có thể ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản.

Nguyên nhân gây ngứa vùng kín ở tuổi dậy thì

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến ngứa vùng kín ở tuổi dậy thì:

Vệ sinh vùng kín chưa đúng cách

• Không rửa sạch hoặc rửa quá sạch: Rửa quá nhiều lần, hoặc chà xát mạnh có thể gây kích ứng da và làm mất cân bằng độ pH tự nhiên của âm đạo.

• Thụt rửa sâu vào âm đạo: Việc này làm mất đi các lợi khuẩn và tạo điều kiện cho vi khuẩn/nấm có hại phát triển.

• Lau từ sau ra trước sau khi đi vệ sinh: Dễ dàng đưa vi khuẩn từ hậu môn vào âm đạo.

• Không thay băng vệ sinh thường xuyên trong kỳ kinh nguyệt (quá 4 tiếng).

Dị ứng với chất tẩy rửa, dung dịch vệ sinh, băng vệ sinh

Các chất tạo mùi (hương liệu), chất sát khuẩn mạnh trong xà phòng tắm, nước giặt xả, dung dịch vệ sinh phụ nữ, hoặc keo dính/mùi hương trong băng vệ sinh có thể gây kích ứng hoặc dị ứng da.

Mặc quần lót chật, chất liệu không thoáng

• Quần lót chật, bó sát, hoặc làm từ chất liệu tổng hợp không thấm hút mồ hôi sẽ tạo môi trường ẩm ướt, bí bách, lý tưởng cho nấm men và vi khuẩn phát triển, gây ngứa.

• Mặc đồ lót hoặc quần áo bơi ẩm ướt trong thời gian dài.

Thay đổi nội tiết tố tuổi dậy thì

• Sự thay đổi nồng độ hormone estrogen và progesteron trong chu kỳ kinh nguyệt, đặc biệt là trước kỳ kinh, có thể khiến vùng kín nhạy cảm hơn, tăng dịch tiết (khí hư) và dễ bị ngứa nhẹ.

• Dịch tiết âm đạo (khí hư sinh lý) nhiều hơn khi gần đến chu kỳ hoặc rụng trứng cũng có thể gây ẩm ướt và ngứa nếu không được vệ sinh tốt.

Viêm nhiễm phụ khoa (nấm, vi khuẩn, viêm âm đạo)

• Viêm âm đạo do nấm Candida: Thường gây ngứa dữ dội, kèm theo khí hư màu trắng đục, vón cục như bã đậu.

• Viêm âm đạo do vi khuẩn (BV): Gây ngứa nhẹ hơn, kèm khí hư màu trắng xám, có mùi tanh.

• Nhiễm giun kim: Vi khuẩn/trứng giun từ hậu môn có thể di chuyển và gây viêm nhiễm, ngứa ngáy vùng kín, đặc biệt vào ban đêm.

• Viêm nang lông vùng mu do lông mọc rậm hoặc tự ý cạo lông không đúng cách.

Cách trị ngứa vùng kín tuổi dậy thì tại nhà

Các biện pháp này giúp giảm ngứa do thói quen, kích ứng và hỗ trợ cải thiện môi trường âm đạo.

Vệ sinh vùng kín đúng cách (không thụt rửa sâu, lau đúng chiều)

• Rửa bên ngoài vùng kín (âm hộ) bằng nước sạch hoặc dung dịch vệ sinh dịu nhẹ, chỉ rửa bên ngoài.

• Tuyệt đối không thụt rửa sâu vào bên trong âm đạo.

• Sau khi đi vệ sinh (tiểu hoặc đại tiện), luôn lau khô từ trước ra sau (từ âm đạo đến hậu môn) để tránh đưa vi khuẩn từ hậu môn lên âm đạo.

• Thay băng vệ sinh ít nhất 3-4 tiếng/lần trong kỳ kinh.

Giữ vùng kín khô ráo, thoáng mát mỗi ngày

• Mặc quần áo lót, quần ngoài thoáng mát, khô ráo.

• Lau khô vùng kín nhẹ nhàng bằng khăn sạch sau khi tắm hoặc đi vệ sinh.

• Tránh mặc đồ lót ẩm ướt, quần bó sát lâu dài.

Tránh dùng dung dịch vệ sinh có hương liệu hoặc sát khuẩn mạnh

• Sử dụng nước sạch là tốt nhất.

• Nếu dùng dung dịch vệ sinh, hãy chọn loại có độ pH phù hợp (pH 3.8 - 4.5), không chứa hương liệu, chất tạo màu hoặc chất sát khuẩn mạnh.

Mặc đồ lót cotton, thay đồ thường xuyên

• Chọn quần lót chất liệu cotton (vải bông) 100% hoặc có tỉ lệ cotton cao, vừa vặn, thoáng khí.

• Thay đồ lót ít nhất 1-2 lần mỗi ngày.

• Giặt đồ lót riêng, phơi nơi có nắng.

Chế độ ăn uống hợp lý: bổ sung lợi khuẩn, uống đủ nước

• Bổ sung Probiotics (lợi khuẩn): Ăn sữa chua không đường chứa lợi khuẩn (Probiotics) để hỗ trợ cân bằng hệ vi khuẩn âm đạo.

• Uống đủ nước: Giúp thanh lọc cơ thể, hỗ trợ đào thải độc tố.

• Hạn chế đồ ăn quá ngọt (đường là thức ăn cho nấm).

Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc bôi hay thuốc đặt phụ khoa

Việc tự ý dùng thuốc, đặc biệt là thuốc bôi kháng sinh, kháng nấm, hoặc thuốc đặt âm đạo, khi chưa có chỉ định của bác sĩ có thể làm tình trạng nặng hơn, gây khó khăn cho việc chẩn đoán sau này hoặc gây nhờn thuốc.

Khi nào cần đi khám bác sĩ phụ khoa?

Ngứa vùng kín là dấu hiệu cần được thăm khám nếu:

• Ngứa dữ dội, kéo dài trên 1 tuần và không giảm khi áp dụng các biện pháp vệ sinh tại nhà.

• Có Khí hư (dịch tiết âm đạo) bất thường:

• Màu sắc thay đổi: xanh, vàng, xám.

• Kết cấu bất thường: vón cục như bã đậu, loãng và có bọt.

• Có mùi hôi tanh nồng, khó chịu.

• Các triệu chứng khác đi kèm:

• Sưng đỏ, tấy rát ở vùng âm hộ.

• Đau khi đi tiểu hoặc đau rát khi quan hệ tình dục (nếu có).

• Xuất hiện mụn, nốt sùi, lở loét ở vùng kín.

• Tình trạng ngứa tái phát thường xuyên.

Biện pháp phòng ngừa ngứa vùng kín cho lứa tuổi dậy thì

Bên cạnh việc điều trị khi có dấu hiệu bất thường, việc xây dựng thói quen chăm sóc vùng kín đúng cách từ sớm đóng vai trò rất quan trọng trong việc phòng ngừa tái phát và bảo vệ sức khỏe sinh sản về lâu dài. Dưới đây là những lưu ý thiết thực dành cho lứa tuổi dậy thì:

• Vệ sinh đúng cách: Luôn lau từ trước ra sau, không thụt rửa âm đạo, thay băng vệ sinh thường xuyên.

• Mặc đồ lót thoáng mát: Ưu tiên chất liệu cotton, không mặc đồ quá bó sát.

• Thay đồ lót sau khi tập thể dục hoặc bơi lội: Không giữ quần áo ẩm ướt trên người lâu.

• Hạn chế sử dụng sản phẩm gây kích ứng: Xà phòng thơm, dung dịch vệ sinh có mùi, giấy vệ sinh có mùi, nước xả vải mạnh.

• Tẩy giun định kỳ: Đặc biệt nếu có dấu hiệu ngứa hậu môn vào ban đêm, giúp phòng ngừa lây nhiễm giun kim.

Giải đáp nhanh thắc mắc của cha mẹ

Ngứa vùng kín có đáng lo không?

Ngứa vùng kín có thể là dấu hiệu của viêm âm đạo (vaginitis) hoặc viêm âm hộ-khí hư (vulvovaginal inflammation), đặc biệt khi kèm theo các triệu chứng như khí hư bất thường, mùi hôi, sưng đỏ. Theo khuyến cáo của American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG), viêm âm đạo thường gây ra những triệu chứng như ngứa, rát, tiết dịch bất thường, mùi khó chịu. Nếu ngứa kéo dài, tái đi tái lại hoặc có dấu hiệu kèm theo, cha mẹ nên đưa con đi khám để xác định nguyên nhân chính xác.

Có nên dùng thuốc đặt không?

Cha mẹ không nên tự ý mua thuốc đặt phụ khoa cho trẻ nếu chưa có chẩn đoán từ bác sĩ. Việc dùng thuốc (ví dụ thuốc kháng nấm, kháng sinh) không đúng loại hoặc liều dùng có thể làm mất cân bằng vi sinh vùng âm đạo và làm tình trạng trở nên nặng hơn. Các hướng dẫn lâm sàng của ACOG và các tài liệu về viêm âm đạo nhấn mạnh rằng chẩn đoán chính xác là bước đầu tiên để lựa chọn điều trị phù hợp

Sử dụng dung dịch vệ sinh có cần thiết không?

Dung dịch vệ sinh chỉ nên được dùng rất hạn chế, và chỉ rửa bên ngoài âm hộ (vulva). Theo ACOG, vùng âm đạo có cơ chế tự làm sạch, và việc thụt rửa hoặc lạm dụng sản phẩm vệ sinh chứa hóa chất, hương liệu có thể phá vỡ hệ vi sinh bảo vệ tự nhiên. Một chuyên gia tại Mayo Clinic cũng khuyến nghị rằng không cần dùng các dung dịch phụ khoa đặc biệt; rửa nhẹ nhàng bằng nước là đủ.
Ngoài ra, các nghiên cứu khoa học về vệ sinh vùng sinh dục nhấn mạnh: vệ sinh quá mức (washing too much) có thể làm tăng triệu chứng kích ứng, mất cân bằng da và viêm nhiễm 

Rửa bằng nước muối sinh lý hàng ngày có tốt không?

Không nên rửa âm đạo hoặc âm hộ hàng ngày bằng dung dịch muối sinh lý hay các dung dịch sát khuẩn mà không có chỉ định y tế. Thực tế, việc “thụt rửa” (douching) đã được cảnh báo từ ACOG là không an toàn vì có thể làm mất cân bằng vi khuẩn có lợi (lactobacilli), tạo điều kiện cho vi khuẩn có hại, và làm tăng nguy cơ viêm nhiễm vùng chậu.
Các hướng dẫn vệ sinh sinh dục cũng khuyến cáo tránh sử dụng các sản phẩm tẩy rửa mạnh, dung dịch sát khuẩn, hoặc các liệu pháp “xông rửa vùng kín” thường xuyên vì dễ gây khô rát, kích ứng 

Ngứa vùng kín ở tuổi dậy thì tuy thường gặp nhưng không nên xem nhẹ, bởi đây có thể là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề viêm nhiễm hoặc vệ sinh chưa đúng cách. Việc nhận biết sớm triệu chứng, giữ gìn vệ sinh vùng kín đúng cách và tránh lạm dụng sản phẩm tẩy rửa là những bước quan trọng để bảo vệ sức khỏe sinh sản lâu dài. Khi có dấu hiệu bất thường kéo dài, cha mẹ nên đưa trẻ đến khám bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Hướng dẫn đúng - khoa học - có kiểm chứng sẽ là “lá chắn” vững chắc cho con trong giai đoạn phát triển nhạy cảm này.