Đau rát vùng kín: 9 nguyên nhân và cách xử lý an toàn

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), các triệu chứng bất thường ở vùng kín bao gồm đau rát, ngứa và tiết dịch có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm của viêm nhiễm phụ khoa hoặc bệnh lây truyền qua đường tình dục. Mặc dù nhiều nguyên nhân không nghiêm trọng, nhưng nếu chủ quan, người bệnh có thể đối mặt với nguy cơ viêm vùng chậu, vô sinh, hoặc ảnh hưởng đến thai kỳ. Bài viết này CPC1 Hà Nội tổng hợp các nguyên nhân phổ biến gây đau rát vùng kín, dấu hiệu nhận biết đi kèm và hướng dẫn xử trí an toàn, dựa trên khuyến nghị y tế quốc tế.

Đau rát vùng kín là gì?

Đau rát vùng kín là cảm giác nóng rát, ngứa hoặc đau nhói xảy ra ở khu vực âm hộ hoặc âm đạo. Triệu chứng này có thể xuất hiện một cách liên tục hoặc chỉ khi có tác động như đi tiểu, quan hệ tình dục, hoặc chạm vào vùng kín.

Theo Mayo Clinic, đau rát vùng kín thường không đơn lẻ mà đi kèm với các dấu hiệu khác như sưng đỏ, ngứa ngáy, hoặc tiết dịch âm đạo bất thường (màu trắng đục, xám, xanh; mùi tanh, chua…). Những biểu hiện này có thể là phản ứng viêm cấp tính hoặc dấu hiệu của rối loạn vi sinh vật trong môi trường âm đạo.

Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) cũng lưu ý rằng đau rát vùng kín là một trong những triệu chứng sớm của các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STDs), viêm nhiễm âm đạo, hoặc mất cân bằng nội tiết tố. Vì vậy, nếu cảm giác đau rát kéo dài hơn vài ngày hoặc kèm theo các biểu hiện bất thường, người bệnh nên đi khám phụ khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Đau rát vùng kín là bệnh gì? 9 nguyên nhân phổ biến không nên bỏ qua

Cảm giác đau rát vùng kín không phải là một bệnh, mà là triệu chứng của nhiều rối loạn phụ khoa hoặc tiết niệu khác nhau. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Mayo Clinic, đau rát có thể do yếu tố sinh lý tạm thời hoặc biểu hiện sớm của bệnh lý cần can thiệp y tế. Dưới đây là 9 nguyên nhân thường gặp:

Viêm âm đạo do vi khuẩn (Bacterial Vaginosis – BV)

Khi sự cân bằng giữa lợi khuẩn và hại khuẩn trong âm đạo bị phá vỡ, vi khuẩn có hại phát triển quá mức gây ra BV. Triệu chứng điển hình gồm: khí hư loãng, có màu xám hoặc trắng, mùi tanh rõ rệt và cảm giác đau rát vùng kín, đặc biệt sau khi quan hệ.

CDC cho biết BV là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm âm đạo ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản.

Nhiễm nấm Candida

Sự phát triển quá mức của nấm men Candida albicans gây ra viêm âm đạo do nấm. Người bệnh thường cảm thấy ngứa dữ dội, đau rát khi tiểu tiện hoặc quan hệ, khí hư đặc như bã đậu.

Theo Mayo Clinic, 3 trong 4 phụ nữ sẽ bị nhiễm nấm ít nhất một lần trong đời.

Viêm âm hộ - viêm da tiếp xúc dị ứng

Xảy ra khi da vùng kín tiếp xúc với chất gây kích ứng như xà phòng, nước hoa vùng kín, chất liệu vải không phù hợp… Triệu chứng thường là ngứa, đỏ, đau rát, thậm chí sưng vùng môi lớn/môi bé.

Nhiễm trùng đường tiểu dưới (Viêm niệu đạo)

Vi khuẩn xâm nhập vào niệu đạo gây viêm, thường gặp ở nữ giới do đặc điểm cấu trúc niệu đạo ngắn. Người bệnh cảm thấy nóng rát khi đi tiểu, đau nhẹ vùng kín, kèm tiểu gắt hoặc tiểu nhiều lần. 

Quan hệ tình dục thô bạo hoặc thiếu chất bôi trơn

Tình trạng này gây tổn thương niêm mạc âm đạo, tạo cảm giác xót, rát kéo dài sau quan hệ. Nếu lặp lại nhiều lần, nguy cơ viêm nhiễm sẽ tăng cao.

Mất cân bằng nội tiết tố (tiền mãn kinh, hậu sản)

Khi nồng độ estrogen giảm, niêm mạc âm đạo trở nên khô, mỏng, kém đàn hồi, gây khô rát, đau khi quan hệ hoặc vệ sinh. Tình trạng này thường gặp ở phụ nữ sau sinh, đang cho con bú hoặc bước vào giai đoạn tiền mãn kinh.

Theo Mayo Clinic, đây là nguyên nhân phổ biến gây teo âm đạo và viêm âm đạo teo.

Bệnh lây truyền qua đường tình dục (STDs)

Herpes sinh dục, Chlamydia, lậu... có thể khởi phát với triệu chứng ngứa, rát, nổi mụn nước hoặc loét ở vùng kín. Các bệnh này dễ lây, tiến triển âm thầm và gây biến chứng nếu không điều trị sớm.

WHO ước tính mỗi năm có hơn 1 triệu ca mắc STDs mới mỗi ngày trên toàn cầu.

Nang tuyến Bartholin bị viêm, nhiễm

Tuyến Bartholin giúp tiết dịch bôi trơn âm đạo. Khi ống dẫn bị tắc, dịch ứ đọng tạo thành nang. Nếu bị nhiễm trùng, nang có thể sưng đau, đỏ, gây rát dữ dội khi ngồi hoặc đi lại.

Vệ sinh sai cách hoặc mặc đồ lót không phù hợp

Thụt rửa sâu, dùng xà phòng có độ pH cao, hoặc mặc đồ lót ẩm, chật, chất liệu bí bách đều gây kích ứng da vùng kín, làm rối loạn hệ vi sinh tự nhiên và tăng nguy cơ viêm nấm.

Triệu chứng đi kèm khi bị đau rát vùng kín

Tùy thuộc vào nguyên nhân, cảm giác đau rát vùng kín có thể đi kèm với nhiều triệu chứng khác, bao gồm:

• Ngứa ngáy dữ dội: Đặc biệt là vào ban đêm.

• Tiết dịch âm đạo bất thường: Dịch có màu, mùi hoặc kết cấu khác lạ (đục, xám, xanh, có mùi tanh hoặc chua).

• Sưng tấy, đỏ rát: Vùng da xung quanh trở nên sưng, đỏ và nhạy cảm.

• Đau khi đi tiểu: Cảm giác buốt, nóng rát khi đi tiểu.

• Đau khi quan hệ tình dục: Cảm giác đau rát, khó chịu.

• Có mụn, mụn rộp, lở loét: Xuất hiện các tổn thương bất thường trên da.

Đau rát vùng kín có nguy hiểm không?

Mặc dù đôi khi chỉ xuất phát từ nguyên nhân đơn giản như kích ứng nhẹ, nhưng đau rát vùng kín không nên bị xem nhẹ – đặc biệt khi triệu chứng kéo dài, có xu hướng nặng dần hoặc đi kèm với các dấu hiệu như lở loét, chảy dịch mủ, sốt hoặc đau bụng dưới.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), các viêm nhiễm vùng kín nếu không được điều trị kịp thời có thể lan rộng lên tử cung, vòi trứng và gây viêm vùng chậu (PID) – một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến vô sinh thứ phát ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Ngoài ra, tình trạng nhiễm trùng mạn tính còn làm tăng nguy cơ thai ngoài tử cung, sảy thai hoặc sinh non nếu người bệnh đang mang thai.

CDC Hoa Kỳ cũng cảnh báo rằng nhiều bệnh lây truyền qua đường tình dục (STDs) như Chlamydia, lậu hoặc Herpes ban đầu chỉ biểu hiện bằng cảm giác nóng rát vùng kín – nhưng nếu không được chẩn đoán sớm, có thể gây biến chứng hệ tiết niệu và ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe sinh sản.

Cách giảm đau rát vùng kín tại nhà, khi nào cần đi khám?

Không phải lúc nào đau rát vùng kín cũng cần điều trị y tế ngay lập tức. Tuy nhiên, bạn cần biết khi nào có thể xử lý tại nhà và khi nào cần gặp bác sĩ để tránh bỏ sót bệnh lý nghiêm trọng.

Giải pháp giảm đau tạm thời tại nhà (trong trường hợp nhẹ)

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), một số trường hợp đau rát vùng kín do kích ứng nhẹ, vệ sinh sai cách hoặc mặc đồ lót không phù hợp có thể cải thiện bằng những biện pháp chăm sóc tại nhà sau:

• Vệ sinh nhẹ nhàng, không thụt rửa sâu: Sử dụng nước sạch hoặc dung dịch vệ sinh có pH cân bằng (3.8–4.5) để làm sạch vùng kín. Tránh dùng xà phòng, dung dịch chứa hương liệu, chất tẩy mạnh vì dễ gây mất cân bằng hệ vi sinh âm đạo.

• Chọn đồ lót thoáng khí: Ưu tiên chất liệu cotton, rộng rãi, thấm hút tốt. Tránh mặc quần lót quá chật hoặc ẩm ướt trong thời gian dài.

• Chườm lạnh vùng kín (nếu sưng đau): Dùng khăn mỏng bọc túi đá, chườm trong 5–10 phút để giảm sưng và cảm giác nóng rát. Không nên đặt đá trực tiếp lên da.

• Tắm nước ấm ngắn: Giúp làm dịu vùng da nhạy cảm và thư giãn cơ thể. Không nên ngâm quá lâu vì có thể gây khô da và tăng nguy cơ nhiễm trùng.

Những biện pháp trên chỉ mang tính hỗ trợ tạm thời và không thay thế việc thăm khám y khoa nếu có dấu hiệu bất thường.

Khi nào cần đến gặp bác sĩ phụ khoa?

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đau rát vùng kín kéo dài hoặc kèm các biểu hiện toàn thân là dấu hiệu của các bệnh lý nghiêm trọng hơn như nhiễm trùng đường sinh dục, bệnh lây truyền qua đường tình dục, hoặc viêm vùng chậu. Bạn nên đi khám càng sớm càng tốt nếu có một trong các dấu hiệu sau:

• Dịch âm đạo có màu lạ (vàng, xanh, xám), mùi hôi tanh kéo dài.

• Đau rát không giảm sau 3 ngày tự chăm sóc tại nhà.

• Xuất hiện mụn nước, vết loét, hoặc chảy mủ quanh vùng kín.

• Đau khi đi tiểu, đau rát khi quan hệ tình dục.

• Có sốt, ớn lạnh, đau vùng bụng dưới – dấu hiệu cảnh báo nhiễm trùng lan rộng.

Việc khám và điều trị đúng cách ngay từ đầu sẽ giúp phòng ngừa biến chứng nghiêm trọng như viêm phần phụ, dính vòi trứng, hoặc vô sinh thứ phát.

Cách phòng ngừa đau rát vùng kín tái phát

Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Trung tâm Kiểm soát & Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), việc duy trì các thói quen vệ sinh đúng cách và chăm sóc sức khỏe sinh sản định kỳ là chìa khóa giúp giảm thiểu nguy cơ viêm nhiễm phụ khoa và tình trạng đau rát vùng kín tái diễn. Dưới đây là những biện pháp phòng ngừa thiết thực:

• Vệ sinh vùng kín đúng cách hằng ngày:  Làm sạch vùng kín bằng nước sạch, lau nhẹ nhàng từ trước ra sau để ngăn ngừa vi khuẩn từ hậu môn xâm nhập. Tránh thụt rửa sâu hoặc dùng sản phẩm tẩy rửa mạnh có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh âm đạo.

• Chọn đồ lót phù hợp và thay hằng ngày:  Nên dùng quần lót chất liệu cotton, thoáng khí, giúp thấm hút mồ hôi tốt. Tránh mặc đồ lót quá chật hoặc ẩm ướt – đây là môi trường thuận lợi cho nấm và vi khuẩn phát triển.

• Quan hệ tình dục an toàn, có vệ sinh: Sử dụng bao cao su khi quan hệ để giảm nguy cơ lây nhiễm các bệnh lây qua đường tình dục. Vệ sinh sạch sẽ cả trước và sau quan hệ, không quan hệ khi đang có triệu chứng bất thường.

• Bổ sung lợi khuẩn cho hệ sinh dục: Theo nghiên cứu, chế độ ăn giàu probiotic – đặc biệt từ sữa chua hoặc viên uống chứa Lactobacillus – giúp duy trì độ pH âm đạo ổn định, từ đó ngăn ngừa nấm và vi khuẩn gây bệnh.

• Khám phụ khoa định kỳ (6–12 tháng/lần):  Việc kiểm tra sức khỏe phụ khoa định kỳ giúp phát hiện sớm các bất thường như viêm âm đạo, u nang buồng trứng, hay bệnh lây qua đường tình dục. Điều trị sớm giúp ngăn ngừa biến chứng và bảo vệ khả năng sinh sản.

Nếu bạn đang gặp tình trạng đau rát vùng kín, hãy lắng nghe cơ thể mình và đừng ngần ngại tìm đến sự hỗ trợ của bác sĩ. Việc điều trị sớm sẽ giúp bạn tránh được những biến chứng không mong muốn và bảo vệ sức khỏe sinh sản về lâu dài.