Cách vệ sinh vùng kín sau sinh an toàn, ngừa viêm nhiễm hiệu quả

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), giai đoạn hậu sản – đặc biệt 6 tuần đầu sau sinh – là thời điểm người mẹ có nguy cơ cao gặp các biến chứng liên quan đến nhiễm trùng, đặc biệt tại vùng sinh dục. Trong đó, việc vệ sinh vùng kín đúng cách được xem là yếu tố tiên quyết giúp phòng ngừa các biến chứng như viêm âm đạo, nhiễm trùng vết khâu tầng sinh môn hoặc thậm chí nhiễm trùng tử cung. Bài viết dưới đây CPC1 Hà Nội sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết, dễ áp dụng, được tổng hợp từ khuyến nghị y khoa và các chuyên gia sản phụ khoa nhằm giúp mẹ đảm bảo vệ sinh vùng kín an toàn, phục hồi nhanh và bảo vệ sức khỏe sinh sản lâu dài.

Vì sao việc vệ sinh vùng kín sau sinh đặc biệt quan trọng?

Giai đoạn sau sinh, đặc biệt trong 6 tuần đầu, là thời kỳ cơ thể mẹ rất nhạy cảm và dễ bị tổn thương, cụ thể:

• Tử cung co hồi và sản dịch: Sau sinh, tử cung co bóp để đẩy sản dịch (máu, niêm mạc tử cung bong tróc) ra ngoài. Sản dịch ra nhiều trong những ngày đầu, tạo môi trường ẩm ướt và là nơi lý tưởng cho vi khuẩn phát triển.

• Vết thương hở:

Sinh thường: Có thể có vết rách hoặc vết cắt tầng sinh môn.

Sinh mổ: Mặc dù không có vết thương ở tầng sinh môn, vùng kín vẫn bị ảnh hưởng và dễ nhiễm trùng ngược dòng.

• Suy giảm sức đề kháng: Cơ thể mẹ yếu, khả năng chống đỡ bệnh tật giảm, khiến nguy cơ nhiễm trùng tại khu vực vệ sinh sinh dục tăng cao.

Chính vì vậy, tác dụng của vệ sinh đúng cách là cực kỳ lớn, giúp ngăn ngừa viêm nhiễm sau sinh như nhiễm trùng vết khâu, viêm âm đạo, hoặc nặng hơn là nhiễm trùng tử cung.

Hướng dẫn chăm sóc và vệ sinh vùng kín sau sinh mẹ nên thực hiện

Dù mẹ vệ sinh vùng kín sau sinh mổ hay sinh thường, nguyên tắc cơ bản là giữ khu vực này luôn sạch sẽ, khô ráo và nhẹ nhàng.

Vệ sinh hàng ngày (2-3 lần/ngày)

• Tần suất: Thực hiện tối thiểu 3 lần/ngày (sáng, chiều, tối trước khi ngủ) và sau mỗi lần đi vệ sinh hoặc khi sản dịch ra nhiều.

• Nước vệ sinh: Luôn rửa vùng kín bằng nước ấm hoặc nước đun sôi để nguội. Tuyệt đối không nên rửa vùng kín bằng nước lạnh sau sinh vì có thể gây co mạch máu, ảnh hưởng đến tuần hoàn và quá trình co hồi của tử cung, làm tăng nguy cơ cảm lạnh và đau tức bụng.

• Thao tác: Rửa nhẹ nhàng từ trước ra sau (từ âm hộ đến hậu môn).Tuyệt đối không thụt rửa sâu vào bên trong âm đạo.

• Không dùng xà phòng mạnh hoặc các chất tẩy rửa có mùi thơm nồng để rửa trực tiếp, vì chúng có thể làm mất cân bằng pH và tiêu diệt lợi khuẩn.

Sử dụng dung dịch vệ sinh phù hợp

• Chọn lọc: Mẹ có thể sử dụng dung dịch vệ sinh phù hợp theo chỉ định của bác sĩ. Ưu tiên các loại có chiết xuất tự nhiên, độ pH cân bằng (từ 4-6), và có tính kháng khuẩn dịu nhẹ.

• Cách dùng: Pha loãng dung dịch và chỉ rửa bên ngoài vùng kín.

• Tần suất: Không nên dùng quá 1-2 lần/ngày. Hạn chế lạm dụng vì ngay cả dung dịch vệ sinh tốt cũng có thể ảnh hưởng đến hệ vi sinh tự nhiên.

Thay băng vệ sinh thường xuyên

• Sản dịch là nguồn vi khuẩn dồi dào. Mẹ cần thay băng vệ sinh (loại chuyên dùng cho bà đẻ) sau mỗi 2-3 giờ, ngay cả khi băng chưa đầy.

• Đảm bảo vệ sinh tay sạch sẽ trước và sau khi thay băng.

Chăm sóc vết khâu (Sinh thường và Sinh mổ)

• Giữ khô ráo: Sau khi rửa, dùng khăn sạch, mềm hoặc giấy vệ sinh loại dành riêng cho vùng kín (không mùi, không hóa chất) thấm khô nhẹ nhàng từ trước ra sau.

• Chăm sóc vết khâu tầng sinh môn (Sinh thường): Có thể ngâm vùng kín bằng nước ấm sạch khoảng 10-20 phút/lần để giảm đau và tăng lưu thông máu (theo hướng dẫn của bác sĩ).

Các thói quen vệ sinh vùng kín tốt giúp phục hồi sau sinh

Áp dụng thói quen vệ sinh cá nhân tốt là biện pháp giữ vệ sinh vùng kín an toàn và đẩy nhanh quá trình hồi phục:

• Chọn đồ lót: Mặc đồ lót bằng cotton, rộng rãi, thấm hút tốt. Tốt nhất là sử dụng quần lót giấy dùng một lần trong những ngày đầu.

• Giặt giũ: Giặt riêng đồ lót bằng xà phòng dịu nhẹ và phơi khô dưới ánh nắng mặt trời để diệt khuẩn.

• Kiêng tắm bồn: Trong vòng ít nhất 6 tuần đầu, mẹ nên tắm vòi sen, tuyệt đối không ngâm mình trong bồn tắm hoặc chậu để tránh nước bẩn và vi khuẩn xâm nhập vào âm đạo và tử cung.

• Nghỉ ngơi: Nghỉ ngơi đủ giúp cơ thể tăng cường sức đề kháng, hỗ trợ quá trình phục hồi hậu sản tự nhiên.

Cảnh báo những dấu hiệu viêm nhiễm vùng kín sau sinh và khi nào cần thăm khám

Mẹ cần theo dõi sát sao tình trạng sản dịch và vệ sinh sinh dục để kịp thời phát hiện cảnh báo viêm nhiễm sau sinh:

Nếu mẹ đã vệ sinh vùng kín sau sinh đúng cách nhưng xuất hiện một trong những dấu hiệu trên, hãy đến cơ sở y tế chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản về sau.

>>>Xem thêm:

• Vùng kín sau sinh thường thay đổi như thế nào? Cách phục hồi
• Giải đáp: “Sau sinh bao lâu thì dùng dung dịch vệ sinh?

Việc giữ vệ sinh vùng kín sau sinh là bước thiết yếu để ngăn ngừa viêm nhiễm, hỗ trợ phục hồi và bảo vệ sức khỏe sinh sản lâu dài. WHO khuyến cáo chăm sóc hậu sản đúng cách giúp giảm đáng kể nguy cơ nhiễm trùng phụ khoa. Mẹ nên tuân thủ nguyên tắc sạch – khô – an toàn và theo dõi dấu hiệu bất thường. Nếu xuất hiện các triệu chứng như sốt, sản dịch có mùi, đau kéo dài... hãy đi khám ngay. Sự chủ động hôm nay là nền tảng cho sức khỏe ngày mai.