Bệnh nhược thị ở trẻ em là gì? Dấu hiệu sớm cha mẹ không nên bỏ qua

Bệnh nhược thị ở trẻ em là tình trạng suy giảm thị lực do não bộ không tiếp nhận hình ảnh rõ nét từ một hoặc cả hai mắt, khiến trẻ gặp khó khăn trong học tập và sinh hoạt. Nguyên nhân có thể do tật khúc xạ, lác mắt, đục thủy tinh thể bẩm sinh hay các bệnh lý võng mạc. Việc phát hiện và điều trị sớm sẽ giúp cải thiện thị lực đáng kể, ngăn ngừa nguy cơ mất thị lực vĩnh viễn sau này. Cùng CPC1 Hà Nội tìm hiểu nhé!

Bệnh nhược thị ở trẻ em là gì? Có nguy hiểm không?

Nhược thị ở trẻ em là một trong những bệnh lý mắt trẻ em phổ biến nhưng thường bị bỏ qua trong giai đoạn đầu. Đây là tình trạng giảm thị lực ở một hoặc cả hai mắt, mặc dù cấu trúc mắt không có tổn thương rõ rệt. Nguyên nhân chính là do thiếu sự phát triển thị giác khi não không nhận được hình ảnh sắc nét từ mắt trong những năm đầu đời.

Trẻ bị nhược thị thường có những dấu hiệu rất đặc trưng như: mắt lờ đờ, không tập trung khi nhìn, thường xuyên chớp mắt liên tục hoặc nheo mắt để nhìn rõ hơn. Nhiều bé còn gặp rối loạn phối hợp cơ mắt, dẫn đến tình trạng lác hoặc mắt không nhìn thẳng hàng. Khi không được can thiệp kịp thời, trẻ có thể bị khó phân biệt hình ảnh, ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc học tập và nhận thức thế giới xung quanh.

Vậy nhược thị ở trẻ em có nguy hiểm không? Câu trả lời chắc chắn là có. Nếu chậm trễ trong chẩn đoán và điều trị, có thể khiến trẻ suy giảm thị lực vĩnh viễn, ảnh hưởng cả đời. Vì thế, cha mẹ tuyệt đối không nên chủ quan trước những dấu hiệu bất thường như trẻ nhìn gần quá mức, nghiêng đầu khi xem tivi hoặc than phiền “không nhìn rõ”.

Các yếu tố nguy cơ dẫn đến nhược thị ở trẻ

Bệnh nhược thị ở trẻ em thường xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau, trong đó phần lớn liên quan đến sự phát triển bất thường của mắt và hệ thần kinh thị giác trong giai đoạn đầu đời. Những nguyên nhân chính bao gồm:

• Tật khúc xạ không được điều chỉnh sớm: Trẻ bị tăng cận thị, loạn thị hoặc viễn thị nhưng không được phát hiện kịp thời sẽ khiến não bộ chỉ tiếp nhận hình ảnh mờ, dẫn đến tình trạng giảm thị lực kéo dài.

• Lác mắt (lé mắt): Khi hai mắt không cùng nhìn về một hướng, não sẽ “bỏ qua” hình ảnh từ mắt lác để tránh nhìn đôi. Điều này lâu dần khiến một bên mắt lờ đờ, không được sử dụng, gây thiếu sự phát triển thị giác.

• Đục thủy tinh thể trẻ em hoặc các bệnh lý mắt trẻ em bẩm sinh: Đây là nguyên nhân nặng nề, khiến ánh sáng không thể đi vào võng mạc đầy đủ. Hậu quả là não không nhận được tín hiệu rõ nét, dẫn đến nhược thị từ rất sớm.

• Tắc nghẽn trục thị giác: Các tình trạng như sụp mi nặng, sẹo giác mạc hoặc rối loạn phối hợp cơ mắt làm cản trở ánh sáng đi vào mắt, tạo ra hình ảnh mờ.

• Thiếu sự chăm sóc thị lực đúng cách: Không cho trẻ đi kiểm tra thị lực định kỳ, để trẻ tiếp xúc với màn hình điện thoại, máy tính quá nhiều cũng góp phần làm thị giác yếu đi, tăng nguy cơ khó phân biệt hình ảnh và phát triển nhược thị.

Dấu hiệu nhận biết sớm bệnh nhược thị ở trẻ

Bệnh nhược thị ở trẻ em thường tiến triển âm thầm, khó phát hiện nếu cha mẹ không quan sát kỹ. Tuy nhiên, có một số dấu hiệu cảnh báo giúp nhận biết sớm tình trạng này, từ đó kịp thời can thiệp:

• Mắt lờ đờ, không linh hoạt: Một bên mắt của trẻ thường trông “yếu” hơn, ít hoạt động, giống như không tham gia vào quá trình quan sát.

• Giảm thị lực rõ rệt: Trẻ hay dụi mắt, nhìn gần sách vở hoặc tivi, than phiền rằng hình ảnh “mờ” hoặc không rõ. Đây là biểu hiện điển hình của giảm thị lực do mắt nhược thị.

• Chớp mắt liên tục hoặc nheo mắt khi nhìn xa: Nhiều bé có thói quen nheo một bên mắt hoặc chớp mắt liên tục để cố gắng nhìn rõ hơn.

• Khó phân biệt hình ảnh và màu sắc: Trẻ gặp rắc rối trong việc nhận diện chữ cái, đồ vật nhỏ hoặc chi tiết tinh vi.

• Rối loạn phối hợp cơ mắt: Bé thường xuyên nghiêng đầu, quay mặt sang một phía để nhìn rõ hơn, đây có thể là hậu quả của tình trạng lác mắt.

• Tăng cận thị hoặc viễn thị sớm: Khi trẻ bị tật khúc xạ nặng mà không được phát hiện, mắt sẽ “làm việc quá sức”, khiến não bỏ qua tín hiệu từ một bên mắt, lâu dần gây nhược thị.

Cách chẩn đoán và điều trị mắt nhược thị ở trẻ

Khi thấy con có dấu hiệu mắt lờ đờ, giảm thị lực hoặc rối loạn phối hợp cơ mắt, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám chuyên khoa. Đây là cách chẩn đoán và điều trị mắt nhược thị ở trẻ giúp bảo vệ và khôi phục thị giác cho bé ngay trong giai đoạn vàng phát triển.

Phương pháp chẩn đoán

Để phát hiện sớm bệnh lý mắt trẻ em như nhược thị, các bác sĩ sẽ tiến hành nhiều bước thăm khám chuyên sâu nhằm xác định nguyên nhân và mức độ ảnh hưởng đến thị giác.

Trước hết, trẻ thường được kiểm tra thị lực thông qua bảng đo chuyên dụng. Nếu bé có dấu hiệu giảm thị lực, mắt lờ đờ hay khó phân biệt hình ảnh thì đây có thể là tín hiệu cảnh báo tình trạng nhược thị.

Tiếp theo, bác sĩ sẽ đánh giá khả năng phối hợp cơ mắt. Trẻ mắc nhược thị thường có biểu hiện rối loạn phối hợp cơ mắt, dẫn đến chớp mắt liên tục, nheo mắt hoặc quay đầu để nhìn rõ hơn.

Ngoài ra, những nguyên nhân tiềm ẩn như đục thủy tinh thể trẻ em, tăng cận thị, hay thiếu sự phát triển thị giác bẩm sinh cũng được xem xét kỹ lưỡng bằng các thiết bị hiện đại.

Một số xét nghiệm hình ảnh (soi đáy mắt, đo khúc xạ, kiểm tra giác mạc và võng mạc) giúp loại trừ các nguyên nhân khác của bệnh lý mắt trẻ em và xác định chính xác mức độ tổn thương.

Nhờ áp dụng phương pháp chẩn đoán toàn diện này, các bác sĩ có thể sớm phát hiện mắt nhược thị và đưa ra hướng điều trị phù hợp, hạn chế nguy cơ suy giảm thị lực vĩnh viễn ở trẻ.

Phương pháp điều trị

Sau khi được chẩn đoán mắc bệnh nhược thị ở trẻ em, việc điều trị cần tiến hành càng sớm càng tốt để tận dụng giai đoạn thị giác của trẻ còn đang phát triển. Các phương pháp thường được áp dụng bao gồm:

• Cách bịt mắt chữa nhược thị: Đây là phương pháp phổ biến và hiệu quả nhất. Bác sĩ sẽ hướng dẫn cha mẹ cho trẻ bịt mắt lành trong một khoảng thời gian nhất định mỗi ngày. Điều này buộc mắt nhược thị phải hoạt động, từ đó kích thích não bộ học cách tiếp nhận hình ảnh rõ nét hơn.

• Kính điều chỉnh tật khúc xạ: Nếu trẻ bị tăng cận thị, viễn thị, hoặc rối loạn phối hợp cơ mắt, bác sĩ sẽ kê đơn kính mắt chuyên dụng. Kính giúp cải thiện giảm thị lực, hỗ trợ quá trình điều trị nhược thị diễn ra hiệu quả hơn.

• Luyện tập thị giác: Trẻ có thể tham gia các bài tập kích thích thị giác như vẽ, tô màu, ghép hình, đọc sách có chữ lớn. Những hoạt động này giúp tăng cường sự phát triển thị giác và cải thiện khả năng phân biệt hình ảnh.

• Điều trị nguyên nhân bệnh lý mắt trẻ em: Trong trường hợp nhược thị xuất phát từ đục thủy tinh thể trẻ em hoặc các bệnh lý nghiêm trọng khác, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật hoặc can thiệp y tế phù hợp để loại bỏ nguyên nhân cản trở thị lực.

• Theo dõi và tái khám định kỳ: Quá trình điều trị cần được theo dõi chặt chẽ. Việc tái khám định kỳ giúp bác sĩ điều chỉnh phương pháp phù hợp, đồng thời hỗ trợ cha mẹ nắm bắt tình trạng tiến triển của mắt nhược thị.

Điều trị nhược thị ở trẻ em đòi hỏi sự kiên trì từ cả cha mẹ và bé. Nếu được can thiệp đúng cách, trẻ hoàn toàn có thể phục hồi thị lực gần như bình thường, giảm thiểu tối đa nguy cơ suy giảm thị lực vĩnh viễn sau này.

Cách phòng ngừa bệnh nhược thị ở trẻ em hiệu quả

Nhược thị là một trong những bệnh lý mắt trẻ em có thể phòng tránh nếu cha mẹ quan tâm chăm sóc mắt cho bé từ sớm. Dưới đây là những biện pháp phòng ngừa hiệu quả:

• Khám và kiểm tra thị lực định kỳ: Cha mẹ nên đưa trẻ đi kiểm tra thị lực từ khi còn nhỏ, đặc biệt trong giai đoạn trước 6 tuổi bởi đây là thời điểm thị giác phát triển mạnh mẽ. Việc phát hiện sớm các dấu hiệu như mắt lờ đờ, chớp mắt liên tục, hoặc khó phân biệt hình ảnh sẽ giúp can thiệp kịp thời.

• Điều chỉnh sớm tật khúc xạ: Nếu trẻ bị tăng cận thị, viễn thị, hoặc có rối loạn phối hợp cơ mắt, việc cho bé đeo kính đúng độ sẽ ngăn chặn tình trạng thiếu sự phát triển thị giác, từ đó giảm nguy cơ dẫn đến nhược thị.

• Phòng tránh và điều trị các bệnh lý mắt trẻ em: Một số nguyên nhân như đục thủy tinh thể trẻ em, tổn thương võng mạc, hoặc viêm nhiễm mắt kéo dài có thể dẫn đến nhược thị nếu không được xử lý sớm. Cha mẹ cần đưa trẻ đi khám ngay khi phát hiện dấu hiệu bất thường ở mắt.

• Hạn chế các thói quen gây hại cho mắt: Khuyến khích trẻ hạn chế tiếp xúc quá lâu với màn hình điện tử, tránh đọc sách trong điều kiện thiếu sáng hoặc nằm đọc. Các thói quen này có thể làm tăng nguy cơ giảm thị lực theo tuổi sớm và ảnh hưởng đến sự phát triển của mắt.

• Bổ sung dinh dưỡng cho thị lực: Chế độ ăn giàu vitamin A, C, E, omega-3 và lutein giúp tăng cường sức khỏe võng mạc, hỗ trợ phát triển thị giác toàn diện. Đây cũng là cách phòng ngừa tự nhiên để mắt trẻ luôn khỏe mạnh.

Bệnh nhược thị ở trẻ em là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây giảm thị lực lâu dài nếu không được phát hiện và can thiệp sớm. Tình trạng mắt lờ đờ, khó phân biệt hình ảnh, chớp mắt liên tục hay dấu hiệu thiếu sự phát triển thị giác chính là những lời “cảnh báo” mà cha mẹ tuyệt đối không nên bỏ qua.

>>>Xem thêm:

• Bệnh mờ mắt ở người già: Dấu hiệu lão hóa thị lực hay bệnh lý
• Bệnh nhược thị ở trẻ em và người lớn: Điều cần lưu ý

Việc kiểm tra thị lực định kỳ, điều chỉnh tật khúc xạ, điều trị kịp thời bệnh lý mắt trẻ em và xây dựng chế độ chăm sóc mắt khoa học sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ mắt nhược thị ở trẻ. Đặc biệt, sự phối hợp chặt chẽ giữa cha mẹ và bác sĩ nhãn khoa chính là chìa khóa quan trọng để bảo vệ và nuôi dưỡng đôi mắt sáng khỏe cho con ngay từ những năm tháng đầu đời.