Thời gian sử dụng thuốc nhỏ mắt đúng chuẩn - Đừng dùng khi đã quá hạn!

Bạn có biết thời gian sử dụng thuốc nhỏ mắt ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả và độ an toàn cho đôi mắt? Bài viết này CPC1 Hà Nội sẽ giúp bạn hiểu rõ hạn dùng của thuốc, sai lầm khi dùng thuốc quá hạn cũng như dấu hiệu nhận biết khi thuốc đã quá hạn. Đừng chủ quan với những lọ thuốc đã mở nắp quá lâu – bởi chúng có thể tiềm ẩn nguy cơ gây nhiễm khuẩn và các vấn đề nghiêm trọng cho mắt.

Vì sao cần chú ý đến thời gian sử dụng thuốc nhỏ mắt?

Nhiều người thường nghĩ chỉ cần còn thuốc trong lọ là có thể tiếp tục dùng, nhưng thực tế, thời gian sử dụng thuốc nhỏ mắt đóng vai trò quyết định đến hiệu quả điều trị và an toàn cho mắt.

• Thuốc nhỏ mắt dễ nhiễm khuẩn sau khi mở nắp: Ngay khi bạn vặn nắp lần đầu, lọ thuốc đã bắt đầu tiếp xúc với môi trường bên ngoài. Nếu không bảo quản thuốc nhỏ mắt đúng cách hoặc để đầu lọ chạm vào lông mi, tay, hay bề mặt khác, vi khuẩn có thể xâm nhập. Dùng thuốc bị nhiễm khuẩn lâu ngày sẽ làm tăng nguy cơ viêm kết mạc, đỏ mắt, thậm chí tổn thương giác mạc.

• Sử dụng quá hạn gây nguy cơ tổn thương mắt: Mỗi loại thuốc đều có thời gian hoạt động của thuốc và hạn dùng cụ thể, đặc biệt là sau khi mở nắp. Việc dùng quá thời gian sử dụng thuốc nhỏ mắt khuyến cáo có thể khiến thuốc mất tác dụng, hoặc tệ hơn là gây tác dụng phụ của thuốc như kích ứng, bỏng rát, mờ mắt.

• Mỗi loại thuốc có thời hạn dùng khác nhau sau khi mở: Không phải loại nào cũng giống nhau, có loại chỉ nên dùng trong vòng 7–14 ngày, có loại tới 1 tháng và một số thuốc đặc trị chỉ dùng vài ngày. Do đó, bạn cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng để biết chính xác thuốc nhỏ mắt sử dụng bao lâu là an toàn.

• Ảnh hưởng đến liều lượng và hiệu quả điều trị: Nếu không tuân thủ liều lượng thuốc nhỏ mắt, thời điểm dùng thuốc hoặc khoảng cách giữa các lần nhỏ mắt, hiệu quả điều trị sẽ giảm sút. Đặc biệt, với người đeo kính áp tròng hoặc có bệnh lý mắt mạn tính, việc dùng thuốc đúng thời gian càng quan trọng.

• Cần lưu ý khi kết hợp nhiều loại thuốc: Khả năng tương tác thuốc giữa các loại nhỏ mắt hoặc giữa thuốc nhỏ và thuốc uống có thể xảy ra nếu thời gian dùng không hợp lý. Bác sĩ thường khuyến nghị giữ khoảng cách ít nhất 5–10 phút giữa các loại thuốc khác nhau.

• Có kế hoạch khi quên liều: Nếu quên dùng, hãy thực hiện biện pháp xử lý khi quên dùng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc cán bộ y tế có chuyên môn, thay vì tự ý nhỏ gấp đôi liều để “bù”.

Sai lầm phổ biến khi dùng thuốc nhỏ mắt quá thời gian cho phép

Không ít người vẫn duy trì những thói quen tưởng chừng vô hại nhưng lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho đôi mắt, đặc biệt liên quan đến thời gian sử dụng thuốc nhỏ mắt. Dưới đây là những sai lầm thường gặp:

• Dùng đến khi hết lọ mà không quan tâm thời hạn sau mở: Nhiều người cho rằng chỉ cần thuốc còn thì dùng tiếp, bất kể đã mở nắp từ lâu. Thực tế, mỗi loại có thời gian hoạt động của thuốc và thời điểm dùng thuốc an toàn khác nhau. Khi vượt quá hạn dùng sau mở nắp, thuốc dễ mất tác dụng hoặc nhiễm khuẩn, gây tác dụng phụ của thuốc như ngứa, đỏ mắt, thậm chí viêm giác mạc.

• Mượn thuốc của người khác hoặc dùng lại thuốc cũ: Một số người khi bị kích ứng hoặc mỏi mắt lại lấy thuốc nhỏ mắt của người thân để dùng hoặc tìm lại lọ thuốc cũ đã mở từ lâu. Đây là thói quen nguy hiểm vì thuốc có thể đã hết hạn, nhiễm vi khuẩn, hoặc chứa hoạt chất không phù hợp với đối tượng sử dụng thuốc hiện tại. Ngoài ra, khả năng tương tác thuốc với các loại thuốc bạn đang dùng cũng có thể xảy ra và gây hại cho mắt.

• Lưu trữ không đúng cách làm giảm hạn sử dụng: Bảo quản thuốc nhỏ mắt sai cách như để ở nơi nóng ẩm, tiếp xúc trực tiếp ánh nắng, hoặc không đóng chặt nắp sẽ làm giảm thời gian hoạt động của thuốc, khiến hiệu quả giảm trước cả hạn ghi trên bao bì. Một số loại thuốc đặc biệt cần bảo quản lạnh để duy trì hiệu quả.

• Không tuân thủ liều lượng và khoảng cách giữa các lần nhỏ: Dùng quá liều hoặc nhỏ liên tục nhiều lần để “tăng hiệu quả” thực chất chỉ làm tăng nguy cơ kích ứng và tác dụng phụ của thuốc. Bác sĩ luôn khuyến cáo giữ đúng liều lượng thuốc nhỏ mắt, khoảng cách giữa các lần nhỏ mắt và tuân theo biện pháp xử lý khi quên dùng thuốc nếu bỏ sót một liều.

• Không đọc kỹ hướng dẫn sử dụng: Bỏ qua hướng dẫn sử dụng khiến bạn không biết rõ thuốc nhỏ mắt sử dụng bao lâu sau khi mở nắp hoặc nên nhỏ thuốc nhỏ mắt khi nào để đạt hiệu quả tối ưu. Điều này dẫn đến việc dùng thuốc sai thời điểm hoặc kéo dài quá mức cho phép.

Thời gian sử dụng thuốc nhỏ mắt an toàn theo khuyến cáo

Việc nắm rõ thời gian sử dụng thuốc nhỏ mắt sau khi mở nắp sẽ giúp bạn chủ động hơn trong quá trình điều trị, tránh tình trạng thuốc mất tác dụng hoặc gây hại cho mắt. Mỗi loại thuốc có đặc điểm bảo quản, thời gian hoạt động của thuốc và hạn dùng khác nhau, vì vậy cần chú ý đến dạng bào chế để tuân thủ đúng hướng dẫn sử dụng.

Thuốc nhỏ mắt đa liều

Thuốc đa liều là dạng phổ biến nhất, dùng được nhiều lần từ cùng một lọ. Thông thường, thời gian an toàn sau khi mở nắp chỉ từ 15 đến 30 ngày, tùy vào thành phần và loại chất bảo quản. Lý do là mỗi lần mở nắp, không khí và vi khuẩn từ môi trường có thể xâm nhập, làm giảm hiệu quả và tăng nguy cơ nhiễm khuẩn.

• Liều lượng thuốc nhỏ mắt cần tuân theo đúng chỉ định của bác sĩ, không tự ý tăng số giọt hoặc số lần nhỏ để “tăng hiệu quả”.

• Giữ khoảng cách giữa các lần nhỏ mắt theo khuyến cáo (thường 4–6 giờ/lần hoặc theo đơn).

• Khi quên liều, cần thực hiện đúng biện pháp xử lý khi quên dùng thuốc: nhỏ bổ sung ngay khi nhớ ra, trừ khi gần tới thời điểm dùng thuốc tiếp theo thì bỏ qua liều đã quên.

• Tránh mượn thuốc của người khác vì đối tượng sử dụng thuốc và khả năng tương tác thuốc có thể khác nhau.

• Bảo quản thuốc nhỏ mắt nơi khô mát, tránh ánh sáng trực tiếp; đóng nắp ngay sau khi dùng để hạn chế nhiễm khuẩn.

Ngay cả khi thuốc chưa hết, nếu đã quá thời gian an toàn sau khi mở nắp, hãy bỏ đi và thay lọ mới để bảo vệ mắt.

Thuốc nhỏ mắt đơn liều

Dạng đơn liều được thiết kế thành các ống nhỏ chứa dung dịch đủ dùng một lần, không chứa chất bảo quản, giúp hạn chế tối đa tác dụng phụ của thuốc do chất bảo quản gây ra. Đây là lựa chọn tối ưu cho người có mắt nhạy cảm, trẻ em hoặc những đối tượng sử dụng thuốc cần an toàn cao.

Dạng ống nhỏ mắt đơn liều sở hữu ưu điểm vượt trội như:

• Không lo nhiễm khuẩn chéo vì mỗi ống chỉ mở và dùng một lần.

• Không cần băn khoăn “thuốc nhỏ mắt sử dụng bao lâu” sau khi mở, vì thường là dùng trong ngày là bỏ, ngoại trừ một số sản phẩm có khuyến cáo từ nhà sản xuất.

• Loại bỏ hoàn toàn nguy cơ giảm hiệu quả do bảo quản lâu.

Thuốc nhỏ mắt đơn liều tuy chi phí cao hơn nhưng đảm bảo an toàn và chất lượng tối đa. Trong khi đó, thuốc đa liều chi phí rẻ hơn nhưng đòi hỏi người dùng phải rất nghiêm ngặt trong việc bảo quản và tuân thủ thời gian sử dụng thuốc nhỏ mắt để bảo vệ đôi mắt lâu dài.

Các dấu hiệu nhận biết thuốc nhỏ mắt đã hết hạn sử dụng

Việc sử dụng thuốc nhỏ mắt quá thời gian sử dụng thuốc nhỏ mắt an toàn hoặc sau thời hạn sau mở không chỉ làm giảm hiệu quả điều trị mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây viêm, nhiễm trùng mắt. Người dùng cần biết cách tự quan sát và nhận diện những dấu hiệu cảnh báo dưới đây để kịp thời ngưng sử dụng và thay lọ mới.

• Màu sắc, mùi và trạng thái dung dịch thay đổi: Màu dung dịch trở nên đục, ngả vàng hoặc có vẩn đục so với ban đầu. Xuất hiện mùi lạ hoặc hắc hơn so với mùi đặc trưng khi mới mở. Thuốc bị tách lớp hoặc xuất hiện cặn lắng bất thường. Đây là dấu hiệu cho thấy hoạt chất chính và chất bảo quản đã bị biến đổi, làm giảm công dụng và tăng nguy cơ gây kích ứng.

• Cảm giác khó chịu khi nhỏ thuốc: Xuất hiện tác dụng phụ của thuốc như nóng rát, châm chích, ngứa hoặc đỏ mắt ngay sau khi nhỏ, dù trước đó dùng bình thường. Điều này thường xảy ra khi chất chống vi khuẩn trong thuốc không còn tác dụng, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.

• Bao bì hư hỏng hoặc không đảm bảo: Nắp lọ bị nứt, lỏng, méo hoặc không kín. Lớp niêm phong bị rách hoặc bong trước khi sử dụng. Lọ thuốc đã bị đổ, dính bụi bẩn hoặc dính dịch lạ ở đầu nhỏ. Bao bì hỏng khiến thời hạn thực tế ngắn hơn nhiều so với quy định, kể cả khi chưa hết hạn in trên vỏ.

Khi nào nên ngưng sử dụng thuốc và tham khảo ý kiến bác sĩ?

Dù thời gian sử dụng thuốc nhỏ mắt còn hạn, người dùng vẫn cần ngưng ngay và tìm đến bác sĩ nhãn khoa nếu xuất hiện một trong các tình huống sau. Việc chủ động nhận diện sớm giúp ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng và bảo vệ thị lực lâu dài.

• Thuốc đã hết thời hạn sau mở hoặc có dấu hiệu hỏng: Dùng đến khi hết lọ mà không quan tâm thời hạn sau mở là thói quen nguy hiểm. Khi dung dịch đổi màu, có cặn, tách lớp, mùi khác thường hoặc cảm giác khó chịu khi nhỏ, đó là lúc hoạt chất chính, chất chống viêm và chất chống vi khuẩn có thể đã bị biến đổi. Hãy ngưng ngay và thay lọ mới, không cố sử dụng tiếp.

• Xuất hiện tác dụng phụ hoặc phản ứng bất thường: Mắt đỏ, sưng, ngứa, chảy nước mắt nhiều, mờ tạm thời hoặc đau rát. Trường hợp nặng có thể gây viêm kết mạc hoặc viêm giác mạc do vi khuẩn phát triển khi chất bảo quản mất tác dụng. Cần báo cho bác sĩ để được đánh giá nguyên nhân và điều chỉnh liều lượng thuốc nhỏ mắt hoặc đổi loại thuốc.

• Đang dùng thuốc khác cho mắt: Khi có chỉ định dùng song song nhiều loại thuốc nhỏ mắt, cần tuân thủ khoảng cách giữa các lần nhỏ mắt và tránh khả năng tương tác thuốc bất lợi. Nếu xuất hiện dấu hiệu kích ứng hoặc thuốc không còn hiệu quả, hãy dừng loại nghi ngờ và tham khảo ý kiến bác sĩ.

• Thuốc bị bảo quản sai cách: Bị để ở nơi quá nóng, ẩm hoặc dưới ánh sáng trực tiếp, khiến hạn sử dụng thực tế ngắn lại. Đầu lọ chạm vào tay, mi mắt, hoặc bề mặt khác, làm tăng nguy cơ nhiễm bẩn. Trong các trường hợp này, dù thuốc chưa hết hạn in trên bao bì vẫn nên bỏ và đổi lọ mới.

• Dùng thuốc mượn hoặc thuốc cũ: Mượn thuốc của người khác hoặc dùng lại thuốc cũ từ lần điều trị trước dễ gây nhiễm khuẩn chéo và không phù hợp tình trạng mắt hiện tại. Nếu đã lỡ dùng và xuất hiện bất kỳ triệu chứng lạ nào, cần ngừng ngay và khám bác sĩ.

Việc tuân thủ thời gian sử dụng thuốc nhỏ mắt là yếu tố then chốt để đảm bảo hiệu quả điều trị và an toàn cho đôi mắt. Không chỉ tránh các sai lầm như dùng đến khi hết lọ mà không quan tâm thời hạn sau mở, mượn thuốc của người khác hay dùng lại thuốc cũ, người dùng còn cần lưu ý cách bảo quản thuốc nhỏ mắt đúng để hạn chế nguy cơ giảm chất lượng thuốc.

>>>Xem thêm:

• Hạn sử dụng thuốc nhỏ mắt: Những điều cần biết để tránh hại cho mắt
• Sử dụng thuốc nhỏ mắt đúng cách như thế nào? Cảnh báo sai lầm

Bảo vệ thị lực bắt đầu từ những thói quen nhỏ nhưng đúng: đọc kỹ hướng dẫn sử dụng, dùng đúng thời điểm dùng thuốc, liều lượng thuốc nhỏ mắt và khoảng cách giữa các lần nhỏ mắt cũng như biện pháp xử lý khi quên dùng thuốc. Đừng để một lọ thuốc nhỏ mắt trở thành mối nguy tiềm ẩn chỉ vì bạn bỏ qua “thời hạn vàng” của nó.