Dấu hiệu cảm lạnh ở trẻ và những biến chứng thường gặp?

Cảm lạnh là một trong những bệnh hô hấp phổ biến ở trẻ nhỏ, đặc biệt trong giai đoạn hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn thiện. Những thay đổi về thân nhiệt, thói quen sinh hoạt và môi trường có thể khiến trẻ dễ xuất hiện các triệu chứng đặc trưng như nghẹt mũi, ho hoặc mệt mỏi. Việc hiểu rõ dấu hiệu cảm lạnh ở trẻ sẽ giúp cha mẹ nhận biết bệnh sớm và có hướng xử lý phù hợp để bảo vệ sức khỏe của con. Cùng Dược phẩm CPC1 Hà Nội tìm hiểu chi tiết nhé!

Trẻ bị cảm lạnh là gì? 

Cảm lạnh là tình trạng nhiễm virus thường gặp ảnh hưởng đến đường hô hấp trên của trẻ, bao gồm mũi, họng và đôi khi là xoang. Đây là bệnh lành tính, không nguy hiểm nếu chăm sóc đúng cách. Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dễ bị cảm lạnh hơn người lớn do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, khả năng chống lại virus còn yếu.

Thông thường, trẻ có thể bị cảm lạnh từ 4-8 lần mỗi năm, nhất là trẻ đi học nhà trẻ hoặc tiếp xúc nhiều người. Bệnh thường kéo dài từ 5-10 ngày và sẽ tự khỏi nếu được chăm sóc đúng.

Nguyên nhân khiến trẻ bị cảm lạnh

Để cha mẹ chủ động phòng ngừa, cần nắm rõ những nguyên nhân khiến trẻ dễ bị cảm lạnh:

• Virus xâm nhập đường hô hấp: Hơn 200 chủng virus có thể gây cảm lạnh, trong đó rhinovirus là phổ biến nhất. Chúng lây lan qua giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện hoặc qua tiếp xúc bề mặt chứa virus.

• Hệ miễn dịch của trẻ còn yếu: Trẻ nhỏ, đặc biệt dưới 3 tuổi, có hệ miễn dịch non nớt nên không thể chống lại nhiều loại virus như người lớn, khiến nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

• Thời tiết thay đổi đột ngột: Nhiệt độ xuống thấp hoặc mưa lạnh dễ khiến trẻ bị nhiễm lạnh, tạo điều kiện cho virus phát triển nhanh.

• Môi trường đông người: Trẻ đi học nhà trẻ, khu vui chơi, trung tâm thương mại… tiếp xúc nhiều bạn và đồ chơi chung có thể tăng nguy cơ lây nhiễm virus cảm lạnh.

• Không giữ ấm đúng cách: Mặc quá ít hoặc quá nhiều quần áo khiến cơ thể không điều hòa nhiệt độ tốt, từ đó giảm sức đề kháng.

Dấu hiệu cảm lạnh ở trẻ

Cảm lạnh ở trẻ thường tiến triển từ nhẹ đến nặng, với các biểu hiện rõ rệt ở đường hô hấp. Việc nhận biết đầy đủ những dấu hiệu này giúp cha mẹ có hướng chăm sóc đúng cách và kịp thời. Các dấu hiệu bé bị cảm thường gặp gồm:

• Nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi: Đây là triệu chứng điển hình nhất. Ban đầu, dịch mũi trong và loãng, sau đó có thể đặc dần khi cơ thể phản ứng với virus. Nghẹt mũi khiến trẻ bú kém, ngủ không ngon, dễ quấy khóc.

• Hắt hơi liên tục: Trẻ thường hắt hơi khi niêm mạc mũi bị kích thích bởi virus hoặc bụi bẩn tích tụ do cảm lạnh. Hắt hơi là phản xạ tự nhiên giúp đẩy bớt dịch nhầy ra ngoài.

• Ho khan hoặc ho có đờm: Ho xuất hiện khi virus gây viêm nhẹ đường thở. Giai đoạn đầu trẻ thường ho khan, sau vài ngày có thể chuyển sang ho đờm khi dịch tiết tăng lên. Ho về đêm có thể khiến trẻ ngủ không sâu giấc.

• Sốt nhẹ: Một số trẻ có thể sốt từ 37,5-38,5°C trong 1–2 ngày đầu. Sốt là phản ứng miễn dịch bình thường, không phải lúc nào cũng nguy hiểm, nhưng vẫn cần theo dõi sát.

• Mệt mỏi, bú ít hoặc bỏ bú: Do khó thở và khó chịu trong người, trẻ thường bú kém hơn bình thường. Trẻ lớn có thể ăn ít, mệt, uể oải, không muốn chơi.

• Khò khè nhẹ: Một số trẻ có thể khò khè khi đờm tích tụ nhiều trong cổ họng hoặc mũi. Tuy nhiên, nếu trẻ thở rít, thở nhanh hoặc lõm ngực, đó là dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay.

• Ngủ không ngon, hay quấy khóc: Tắc mũi và ho khiến trẻ ngủ gián đoạn, trằn trọc, khó chịu. Trẻ nhỏ có thể quấy nhiều hơn về đêm.

• Mắt đỏ hoặc chảy nước mắt: Viêm niêm mạc do virus có thể lan sang mắt khiến trẻ đỏ mắt nhẹ hoặc chảy nước mắt nhiều hơn bình thường.

Cách điều trị khi trẻ bị cảm lạnh

Cảm lạnh do virus không cần dùng kháng sinh. Điều quan trọng là chăm sóc đúng cách để trẻ dễ chịu và nhanh khỏi. Dưới đây là những biện pháp an toàn mà cha mẹ có thể áp dụng tại nhà:

• Vệ sinh mũi bằng nước muối sinh lý: Nhỏ vài giọt nước muối sinh lý (0.9%) giúp làm loãng dịch nhầy, giảm nghẹt mũi, hỗ trợ bé bú và ngủ tốt hơn. Với trẻ nhỏ, cha mẹ có thể hút mũi bằng dụng cụ hỗ trợ.

• Sử dụng máy tạo độ ẩm: Không khí khô khiến mũi họng trẻ khó chịu hơn. Dùng máy tạo ẩm giúp làm ẩm đường thở, giảm ho và nghẹt mũi hiệu quả.

• Tắm nước ấm đúng cách: Tắm nhanh bằng nước ấm giúp bé thoải mái, thông thoáng đường thở. Tránh tắm quá lâu hoặc tắm nước lạnh.

• Cho trẻ uống đủ nước: Trẻ bú mẹ nên bú nhiều hơn; trẻ lớn hãy bổ sung nước, súp, cháo loãng để tránh mất nước và giúp loãng đờm.

• Hạ sốt an toàn khi cần: Nếu trẻ sốt từ 38.5°C, cha mẹ có thể dùng paracetamol đúng liều theo cân nặng. Tuyệt đối không dùng aspirin cho trẻ.

• Giữ ấm cơ thể: Đặc biệt là tay, chân, ngực và cổ. Tránh ủ quá nóng khiến trẻ toát mồ hôi và nhiễm lạnh ngược.

• Không tự ý dùng thuốc ho - thuốc cảm: Thuốc ho, thuốc cảm cho người lớn có thể gây hại cho trẻ nhỏ, đặc biệt trẻ dưới 2 tuổi. Mọi loại thuốc phải có chỉ định của bác sĩ.

Trẻ bị cảm lạnh có thể có biến chứng nào?

Phần lớn trẻ bị cảm lạnh sẽ tự khỏi, nhưng đôi khi bệnh có thể gây biến chứng nếu sức đề kháng kém hoặc chăm sóc chưa đúng:

• Viêm tai giữa: Dịch mũi họng chảy xuống tai gây viêm, đau tai, quấy khóc, bú kém.

• Viêm phế quản: Virus lan xuống đường thở dưới khiến trẻ ho nhiều, thở khò khè mạnh, khó thở nhẹ.

• Viêm phổi: Biến chứng nặng, có thể đe dọa tính mạng nếu không phát hiện sớm. Trẻ thở nhanh, rút lõm lồng ngực, sốt cao, bỏ bú.

• Viêm xoang (trẻ lớn): Chảy mũi đặc kéo dài, đau vùng trán hoặc quanh mắt.

Cha mẹ cần theo dõi sát để tránh bỏ lỡ giai đoạn điều trị tốt nhất.

Cách phòng ngừa cảm lạnh ở trẻ

Dưới đây là những biện pháp cha mẹ có thể áp dụng để làm giảm nguy cơ cảm lạnh ở trẻ:

• Giữ ấm cơ thể: Đặc biệt khi thời tiết thay đổi hoặc ra ngoài buổi tối. Che cổ, đội mũ, mang tất khi cần thiết.

• Tăng cường sức đề kháng: Cho trẻ bú mẹ, ăn đủ chất, bổ sung vitamin D theo hướng dẫn bác sĩ.

• Hạn chế tiếp xúc với người đang cảm lạnh: Người lớn trong nhà nên đeo khẩu trang khi chăm sóc trẻ nếu đang có triệu chứng ho - hắt hơi.

• Vệ sinh tay thường xuyên: Ngăn virus lây lan từ bề mặt đồ vật lên mặt, mũi, miệng của trẻ.

• Làm sạch đồ chơi, vật dụng: Virus có thể tồn tại nhiều giờ trên đồ chơi, bề mặt bàn ghế.

• Giữ không khí trong phòng thoáng mát: Mở cửa sổ, vệ sinh điều hòa định kỳ.

Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ?

Cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế khi có một trong các dấu hiệu sau:

• Trẻ dưới 3 tháng tuổi bị sốt từ 38°C trở lên.

• Trẻ thở nhanh, khó thở, rút lõm lồng ngực.

• Sốt cao kéo dài trên 3 ngày.

• Ho nặng, nôn nhiều, bú kém hoàn toàn.

• Ngủ li bì, khó đánh thức.

• Có dấu hiệu đau tai hoặc dịch chảy từ tai.

• Triệu chứng kéo dài trên 10 ngày không cải thiện.

Việc thăm khám sớm giúp chẩn đoán đúng nguyên nhân và phòng ngừa biến chứng nguy hiểm.

Xem thêm: trẻ sơ sinh bị cảm hắt hơi sổ mũi, trẻ sơ sinh bị cảm ho

Nhận biết sớm dấu hiệu cảm lạnh ở trẻ, áp dụng các biện pháp chăm sóc đúng cách và theo dõi triệu chứng thường xuyên là cách tốt nhất giúp con nhanh hồi phục. Cảm lạnh nhìn chung là bệnh nhẹ nhưng vẫn có thể gây biến chứng nếu không xử lý kịp thời. Cha mẹ nên chủ động phòng ngừa và đưa trẻ đi khám ngay khi thấy dấu hiệu bất thường.