Trẻ bị cảm lạnh: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách chăm sóc hiệu quả

Trẻ bị cảm lạnh là tình trạng rất phổ biến, nhất là trong những thời điểm giao mùa hoặc khi thời tiết đột ngột chuyển lạnh. Dù không phải bệnh nguy hiểm, cảm lạnh vẫn khiến trẻ mệt mỏi, quấy khóc, ăn ngủ kém và dễ gặp biến chứng nếu chăm sóc không đúng cách. Hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu và các biện pháp chăm sóc an toàn sẽ giúp bố mẹ xử lý kịp thời, hỗ trợ trẻ nhanh hồi phục và phòng ngừa bệnh hiệu quả hơn. Cùng CPC1 Hà Nội tìm hiểu chi tiết nhé!

Trẻ bị cảm lạnh là gì?

Cảm lạnh ở trẻ em là tình trạng nhiễm virus đường hô hấp trên, thường gặp nhất trong giai đoạn giao mùa hoặc khi thời tiết đột ngột chuyển lạnh. Đây là bệnh lý phổ biến ở trẻ nhỏ, đặc biệt ở trẻ dưới 6 tuổi vì hệ miễn dịch còn yếu và chưa hoàn thiện.

Cảm lạnh không phải là bệnh nguy hiểm, nhưng nếu không chăm sóc đúng cách, trẻ có thể gặp phải các biến chứng như viêm tai giữa, viêm phế quản hoặc viêm phổi. Vì vậy, việc hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu và cách chăm sóc khi trẻ bị cảm lạnh là rất quan trọng để bố mẹ có hướng xử lý kịp thời và an toàn.

Cảm lạnh thường kéo dài từ 5–10 ngày. Trẻ có thể bị từ 6–8 lần cảm lạnh mỗi năm. Điều này hoàn toàn bình thường và là cơ hội để hệ miễn dịch của trẻ được “tập dượt” với các tác nhân gây bệnh.

Nguyên nhân trẻ bị cảm lạnh

Hiện nay có hơn 200 loại virus có khả năng gây cảm lạnh ở trẻ, trong đó Rhinovirus là tác nhân thường gặp nhất. Các virus này lây lan chủ yếu qua tiếp xúc trực tiếp. Trẻ có thể nhiễm bệnh khi hít phải các giọt bắn chứa virus phát ra từ người bệnh trong lúc ho, hắt hơi, nói chuyện hoặc khi chạm vào nước bọt, nước mũi, bàn tay của người đang mắc bệnh rồi đưa tay lên mắt, mũi hoặc miệng.

Bên cạnh đó, virus cũng có thể sống khá lâu trên bề mặt đồ vật. Vì vậy, việc sử dụng chung đồ chơi, vật dụng cá nhân với người bị cảm lạnh cũng là nguồn lây đáng kể đối với trẻ. Một số yếu tố làm tăng nguy cơ trẻ bị cảm lạnh gồm:

• Hệ miễn dịch yếu hoặc mắc các bệnh lý gây suy giảm miễn dịch.

• Thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc lá (hút thuốc thụ động).

• Sống trong môi trường nhiều khói bụi, ẩm mốc.

• Không được giữ ấm đúng cách trong thời tiết lạnh.

• Dị ứng với sự thay đổi của thời tiết.

• Trẻ đi học, đến nhà trẻ hoặc thường xuyên lui tới nơi đông người, dễ tiếp xúc với nguồn bệnh.

Dấu hiệu trẻ bị cảm lạnh

Thông thường, sau khi virus xâm nhập vào cơ thể từ 1–3 ngày, trẻ em bị cảm lạnh sẽ bắt đầu xuất hiện các biểu hiện rõ rệt. Tùy vào từng bé mà triệu chứng có thể khác nhau, nhưng những dấu hiệu thường gặp gồm:

• Nghẹt mũi, chảy nước mũi. Giai đoạn đầu, nước mũi thường trong và loãng; vài ngày sau có thể đặc hơn, chuyển sang màu vàng hoặc xanh. Đây là diễn tiến bình thường của cảm lạnh, không phải dấu hiệu nhiễm khuẩn.

• Cổ họng khó chịu, đau rát nhẹ, hắt hơi liên tục và ho.

• Cơ thể mệt mỏi, đau nhức lan khắp người.

• Sốt nhẹ trong 1–2 ngày đầu.

• Một số trẻ có thể kèm theo rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy, nôn ói.

Những biến chứng thường gặp khi trẻ bị cảm lạnh

Nếu không được chăm sóc đúng cách hoặc thăm khám kịp thời, cảm lạnh trẻ em có thể dẫn tới nhiều biến chứng đáng lo ngại, bao gồm:

• Viêm tai giữa: Khi trẻ xuất hiện dấu hiệu đau tai, sốt trở lại sau giai đoạn cảm lạnh, rất có thể bé đã bị viêm tai giữa. Nguyên nhân là do dịch ứ đọng ở khoang phía sau màng nhĩ, gây sưng viêm và đau nhức.

• Hen suyễn: Tình trạng cảm lạnh kéo dài làm đường thở bị viêm, dẫn đến tiếng thở khò khè và cảm giác khó chịu. Trẻ đã có tiền sử hen sẽ dễ bị nặng hơn khi mắc cảm lạnh.

• Viêm xoang: Virus có thể khiến các xoang bị kích ứng và sưng đau, đặc biệt ở những vùng trên mắt và xung quanh mũi.

• Các bệnh hô hấp khác: Một số trẻ có thể tiến triển thành những bệnh nghiêm trọng hơn như viêm phế quản, viêm phổi nếu cảm lạnh không được kiểm soát tốt.

Cách chăm sóc trẻ bị cảm lạnh

Trong hầu hết các trường hợp, trẻ chỉ cần chăm sóc đúng cách tại nhà. Dưới đây là những phương pháp hiệu quả và an toàn:

Đảm bảo trẻ nghỉ ngơi đầy đủ

Nghỉ ngơi giúp cơ thể tập trung chống lại virus gây cảm lạnh. Bố mẹ nên cho trẻ ngủ đủ giấc, hạn chế vận động mạnh và tránh để trẻ tiếp xúc với thời tiết lạnh hoặc nơi đông người khi đang bệnh.

Giữ ấm cơ thể cho trẻ

Khi trẻ bị cảm lạnh, việc giữ ấm là rất quan trọng. Hãy chú ý giữ ấm vùng cổ, ngực, bàn tay, bàn chân. Tuy nhiên, tránh mặc quá nhiều lớp khiến trẻ bị bí, đổ mồ hôi làm bệnh nặng hơn.

Bổ sung nước cho trẻ

Cảm lạnh thường khiến trẻ dễ mất nước do sốt hoặc chảy nước mũi. Cho trẻ uống đủ nước ấm, nước điện giải phù hợp độ tuổi, hoặc tăng cữ bú với trẻ còn bú mẹ. Việc cung cấp đủ nước còn giúp làm loãng dịch mũi và hỗ trợ giảm nghẹt mũi.

Vệ sinh mũi họng đúng cách

Bố mẹ có thể dùng nước muối sinh lý để rửa mũi, giúp loại bỏ chất nhầy và giảm tắc nghẽn đường thở. Trẻ lớn hơn có thể xông hơi nước ấm để mũi thông thoáng dễ chịu hơn.

Hỗ trợ giảm ho an toàn

Nếu trẻ ho, có thể áp dụng các biện pháp tự nhiên như uống mật ong (với trẻ trên 1 tuổi), nước gừng ấm loãng, hoặc dùng siro ho thảo dược phù hợp. Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc ức chế ho khi chưa có hướng dẫn từ bác sĩ.

Duy trì chế độ dinh dưỡng dễ tiêu

Ưu tiên các món mềm, nhiều nước như cháo, súp, phở, trái cây nghiền để giúp trẻ dễ ăn và hấp thu tốt hơn. Chia nhỏ bữa nếu trẻ mệt, tránh ép trẻ ăn quá mức.

Theo dõi các dấu hiệu bất thường

Trong quá trình chăm sóc trẻ bị cảm lạnh, bố mẹ cần lưu ý nếu trẻ có sốt cao kéo dài, khó thở, bỏ bú, li bì hoặc nôn nhiều. Đây có thể là dấu hiệu biến chứng cần thăm khám y tế ngay.

Phương pháp ngòng ngừa trẻ bị cảm lạnh

Cách hiệu quả nhất để giảm nguy cơ trẻ bị cảm lạnh là tăng cường sức đề kháng và giữ ấm cho trẻ đúng cách, đặc biệt trong thời điểm thời tiết lạnh. Bố mẹ có thể áp dụng những biện pháp phòng ngừa sau:

• Tập cho trẻ thói quen rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch ít nhất 20 giây, hoặc dùng dung dịch sát khuẩn có tối thiểu 60% cồn. Đồng thời, giải thích cho trẻ hiểu lý do cần rửa tay để nâng cao ý thức tự bảo vệ sức khỏe.

• Hạn chế để trẻ đưa tay lên mắt, mũi, miệng, nhất là khi tay chưa được làm sạch.

• Giữ môi trường sống sạch sẽ bằng cách lau dọn, khử khuẩn các bề mặt tiếp xúc nhiều như tay nắm cửa, công tắc đèn, bàn ghế,…

• Dạy trẻ che miệng bằng khăn giấy khi ho, hắt hơi hoặc xì mũi. Sau khi sử dụng xong, bỏ khăn đúng nơi quy định và rửa tay lại ngay.

• Không để trẻ dùng chung đồ cá nhân, chẳng hạn như cốc uống nước, thìa, khăn, đồ chơi,… với người khác.

• Tránh cho trẻ tiếp xúc gần với người đang bị cảm lạnh hoặc có triệu chứng nghi ngờ.

• Khi đến nơi đông người, cần cho trẻ đeo khẩu trang đúng cách để giảm nguy cơ lây nhiễm.

• Đảm bảo trẻ được bổ sung dinh dưỡng đầy đủ, phù hợp theo từng độ tuổi để nâng cao thể trạng.

• Giúp trẻ duy trì lịch sinh hoạt cân đối giữa ngủ – học – vui chơi để cơ thể được phục hồi tốt hơn.

• Khuyến khích trẻ vận động, tập luyện thể thao đều đặn nhằm tăng cường hệ miễn dịch và khả năng chống lại virus.

Trẻ bị cảm lạnh thường không nguy hiểm nếu được chăm sóc đúng cách. Cha mẹ nên giữ ấm, cho trẻ nghỉ ngơi đầy đủ, bổ sung nước và dinh dưỡng, đồng thời theo dõi các dấu hiệu bất thường. Khi cần, hãy đưa trẻ đến bác sĩ để phòng ngừa biến chứng và giúp bé nhanh hồi phục.

Xem thêm: cảm lạnh, trẻ bị cảm cúm