Thoái hóa điểm vàng ở mắt: Dấu hiệu, nguy cơ và cách bảo vệ

Thoái hóa điểm vàng ở mắt là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây suy giảm thị lực và mù lòa ở người trung niên, người già. Bệnh diễn tiến âm thầm với các triệu chứng như nhìn mờ, biến dạng hình ảnh, khó đọc chữ nhỏ. Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, thoái hóa điểm vàng có thể gây mất thị lực vĩnh viễn. Tìm hiểu dấu hiệu, nguyên nhân và bí quyết lối sống giúp phòng ngừa, bảo vệ đôi mắt sáng khỏe lâu dài. Cùng CPC1 Hà Nội tìm hiểu nhé!

Thoái hóa điểm vàng ở mắt là gì? Vì sao nguy hiểm cho thị lực?

Thoái hóa điểm vàng ở mắt (Age-related Macular Degeneration - AMD) là một trong những các loại bệnh về mắt phổ biến và nghiêm trọng nhất, đặc biệt ở người trên 50 tuổi. Đây là tình trạng điểm vàng bị lão hoá, làm suy giảm khả năng nhìn rõ các chi tiết.

AMD tiến triển chậm và âm thầm, nhưng một khi thị lực trung tâm bị tổn thương, khả năng đọc, lái xe, nhận diện khuôn mặt sẽ bị hạn chế nghiêm trọng. Việc phục hồi thị lực gần như không thể, dù có áp dụng phương pháp điều trị hiện đại. Điều này ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống, tâm lý và khả năng tự lập của người bệnh.

Phát hiện sớm thông qua dịch vụ y tế chuyên khoa mắt, đặc biệt là kiểm tra định kỳ cho người trên 50 tuổi, giúp ngăn chặn hoặc làm chậm quá trình thoái hóa. Kết hợp bảo vệ thị lực bằng lối sống lành mạnh, bổ sung dinh dưỡng mắt và tránh các yếu tố nguy cơ sẽ giảm đáng kể biến chứng.

Những yếu tố nguy cơ khiến bạn dễ mắc thoái hóa điểm vàng hơn

Thoái hóa điểm vàng không chỉ đơn thuần do tác động tuổi tác mà còn liên quan đến nhiều yếu tố khác. Hiểu rõ các yếu tố này giúp bạn chủ động phòng tránh, bảo vệ đôi mắt sáng khỏe.

• Tuổi tác: Nguy cơ mắc bệnh tăng rõ rệt sau 50 tuổi. Đây là thời điểm các mô võng mạc lão hóa, làm suy giảm chức năng thị giác.

• Di truyền và tiền sử gia đình: Nếu người thân từng mắc thoái hóa điểm vàng, khả năng bạn bị bệnh cao hơn do liên quan đến yếu tố gen.

• Thói quen sống thiếu khoa học: Hút thuốc lá làm tăng gấp đôi nguy cơ tổn thương võng mạc. Chế độ ăn kém lành mạnh như thiếu dưỡng chất như lutein, zeaxanthin, omega-3 khiến mắt dễ bị tổn thương.

• Các bệnh lý liên quan: Bệnh mạch máu và huyết áp cao gây ảnh hưởng đến tuần hoàn máu trong mắt. Tiểu đường làm tổn hại hệ thống mạch máu võng mạc, gián tiếp thúc đẩy thoái hóa điểm vàng.

• Tiếp xúc ánh sáng xanh và tia UV: Làm tăng stress oxy hóa ở võng mạc, dẫn đến tổn thương lâu dài.

Cách nhận biết sớm thoái hóa điểm vàng qua dấu hiệu và triệu chứng

Thoái hóa điểm vàng thường tiến triển âm thầm, nhiều người chỉ phát hiện khi thị lực đã suy giảm nghiêm trọng. Vì vậy, việc nhận biết biểu hiện bệnh từ giai đoạn đầu đóng vai trò quan trọng để chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời.

• Hình ảnh bị méo mó hoặc biến dạng: Bạn có thể thấy các đường thẳng trở nên cong vênh, chữ viết bị nhòe, khó nhìn rõ chi tiết - một trong những dấu hiệu sớm nhất của thoái hóa điểm vàng.

• Vùng nhìn trung tâm xuất hiện điểm mờ: Người bệnh cảm thấy có “vùng tối” hoặc khoảng trống ngay tại trung tâm thị lực, khiến việc đọc sách, lái xe hoặc nhận diện khuôn mặt trở nên khó khăn.

• Màu sắc trở nên nhạt nhòa: Sự thay đổi về khả năng cảm nhận màu sắc là dấu hiệu cảnh báo võng mạc đang bị tổn thương.

• Tầm nhìn kém trong điều kiện ánh sáng yếu: Khó thích nghi khi bước vào nơi tối hoặc lái xe vào ban đêm có thể là biểu hiện bệnh rõ rệt.

• Ảnh hưởng đến hoạt động hàng ngày: Khi bệnh tiến triển, người bệnh không thể thực hiện những công việc cần độ chính xác cao, làm giảm chất lượng cuộc sống và tâm lý lo âu.

Phân loại thoái hóa điểm vàng: Khô và ướt

Thoái hóa điểm vàng ở mắt được chia thành hai dạng chính. Hiểu rõ sự khác biệt này giúp người bệnh nhận biết mức độ nguy hiểm và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Thoái hóa điểm vàng thể khô 

Đây là dạng phổ biến nhất, chiếm khoảng 80–90% tổng số ca bệnh. Bệnh hình thành khi các tế bào cảm thụ ánh sáng tại điểm vàng bị thoái hóa dần, làm xuất hiện các mảng lắng đọng nhỏ gọi là drusen.

• Biểu hiện bệnh: Mờ dần vùng nhìn trung tâm, khó nhận diện chi tiết, đặc biệt khi đọc hoặc làm việc gần.

• Nguyên nhân: Chủ yếu liên quan đến tác động tuổi tác, yếu tố di truyền, bệnh mạch máu, hoặc chế độ dinh dưỡng kém.

• Nguy hiểm: Dù tiến triển chậm, thể khô vẫn có thể gây suy giảm thị lực nghiêm trọng nếu không được kiểm soát.

Thoái hóa điểm vàng thể ướt 

Dạng này ít gặp hơn nhưng nguy hiểm hơn nhiều. Nó xảy ra khi mạch máu bất thường phát triển dưới võng mạc, gây rò rỉ dịch hoặc máu, dẫn đến tổn thương nghiêm trọng vùng điểm vàng.

• Biểu hiện bệnh: Thị lực giảm nhanh, hình ảnh méo mó rõ rệt, xuất hiện “vùng tối” lớn ngay tại trung tâm tầm nhìn.

• Nguy hiểm: Nếu không được điều trị kịp thời, chỉ trong vài tuần hoặc vài tháng người bệnh có thể mất thị lực vĩnh viễn.

Các kỹ thuật chẩn đoán thoái hóa điểm vàng chính xác nhất hiện nay

Phát hiện thoái hóa điểm vàng ở mắt càng sớm, khả năng bảo vệ thị lực và duy trì chất lượng cuộc sống càng cao. Việc chẩn đoán sớm không chỉ dựa vào quan sát biểu hiện bệnh, mà còn cần đến các kỹ thuật hiện đại để xác định chính xác nguyên nhân, phân loại bệnh và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Dưới đây là những kỹ thuật tiên tiến được áp dụng phổ biến tại các dịch vụ y tế uy tín:

• Kiểm tra thị lực: Bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân đọc bảng chữ cái với nhiều kích thước khác nhau. Dấu hiệu suy giảm vùng nhìn trung tâm thường là cảnh báo sớm về các các loại bệnh liên quan đến điểm vàng.

• Chụp đáy mắt: Phương pháp này giúp ghi lại hình ảnh võng mạc, điểm vàng và mạch máu nuôi dưỡng mắt. Những dấu hiệu như lắng đọng drusen hay xuất huyết võng mạc có thể do tác động tuổi tác hoặc bệnh mạch máu ảnh hưởng đến cấu trúc mắt.

• Chụp cắt lớp quang học: Đây là kỹ thuật hiện đại nhất hiện nay, cho phép tạo hình ảnh cắt lớp võng mạc với độ phân giải cao. OCT giúp phát hiện những thay đổi nhỏ nhất tại điểm vàng, hỗ trợ chẩn đoán sớm ngay cả khi chưa có triệu chứng rõ rệt.

• Chụp mạch huỳnh quang: Phương pháp này đặc biệt quan trọng trong việc phát hiện bệnh mạch máu và các tổn thương rò rỉ dịch ở thể ướt. Thuốc nhuộm được tiêm vào tĩnh mạch, sau đó camera chuyên dụng sẽ ghi lại quá trình tuần hoàn máu trong võng mạc để tìm bất thường.

• Kiểm tra lưới Amsler: Đây là bài kiểm tra đơn giản nhưng cực kỳ hữu ích để phát hiện sớm sự méo mó hình ảnh – một biểu hiện bệnh phổ biến của thoái hóa điểm vàng. Người bệnh nhìn vào lưới kẻ ô vuông, nếu thấy đường thẳng bị cong hoặc có điểm mờ, cần đi khám ngay.

Các phương pháp điều trị thoái hóa điểm vàng hiện nay

Điều trị thoái hóa điểm vàng ở mắt phụ thuộc vào dạng bệnh (thể khô hoặc thể ướt), mức độ tổn thương và tình trạng sức khỏe tổng quát của bệnh nhân. Mục tiêu chính là bảo vệ thị lực, làm chậm tiến triển bệnh và cải thiện chất lượng cuộc sống. Dưới đây là những phương pháp đang được áp dụng phổ biến và hiệu quả:

• Bổ sung dinh dưỡng mắt: Với thể khô, hiện chưa có thuốc đặc trị, nhưng bổ sung vitamin C, E, kẽm, đồng, lutein và zeaxanthin giúp làm chậm tiến triển bệnh. Đây là lựa chọn quan trọng cho bệnh nhân có nguy cơ cao, đặc biệt người lớn tuổi hoặc có tác động tuổi tác rõ rệt.

• Tiêm thuốc chống tân mạch: Đối với thoái hóa điểm vàng thể ướt, tiêm thuốc Anti-VEGF vào nội nhãn giúp ức chế sự phát triển bất thường của mạch máu võng mạc – nguyên nhân chính gây chảy máu và rò rỉ dịch.

• Trị liệu bằng laser: Phương pháp này sử dụng tia laser để phá hủy các mạch máu bất thường, ngăn ngừa rò rỉ dịch. Tuy nhiên, laser chỉ áp dụng khi tổn thương nằm ngoài điểm vàng trung tâm.

• Liệu pháp quang động (PDT): Kết hợp thuốc nhạy sáng và laser năng lượng thấp, PDT giúp khóa các mạch máu bất thường mà không làm tổn thương mô võng mạc lành.

Cách phòng ngừa thoái hóa điểm vàng và bảo vệ mắt lâu dài

Dưới đây là những chiến lược quan trọng giúp phòng ngừa thoái hoá điểm vàng và đôi mắt của bạn khỏe mạnh lâu dài:

• Xây dựng chế độ dinh dưỡng tốt cho mắt: Một chế độ ăn uống cân đối, giàu dinh dưỡng mắt là chìa khóa phòng ngừa bệnh.

• Kiểm soát các yếu tố nguy cơ liên quan đến bệnh mạch máu: Các bệnh như tăng huyết áp, tiểu đường, xơ vữa động mạch có thể ảnh hưởng đến lưu thông máu ở võng mạc. Hãy duy trì huyết áp và đường huyết ổn định và kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các bệnh mạch máu.

• Bỏ thuốc lá ngay lập tức: Hút thuốc là một trong những nguyên nhân lớn làm tăng gấp đôi nguy cơ thoái hóa điểm vàng do ảnh hưởng đến lưu thông máu ở mắt và tăng stress oxy hóa.

• Bảo vệ mắt khỏi ánh sáng mặt trời và ánh sáng xanh: Ánh sáng UV và ánh sáng xanh từ thiết bị điện tử gây hại trực tiếp đến võng mạc. Hãy đeo kính râm chất lượng khi ra ngoài và sử dụng bộ lọc ánh sáng xanh trên điện thoại, máy tính.

• Tập thể dục đều đặn và duy trì cân nặng hợp lý: Tập luyện nhẹ nhàng (đi bộ, yoga) giúp cải thiện lưu thông máu đến mắt, giảm nguy cơ mắc các loại bệnh liên quan đến tuổi tác.

• Khám mắt định kỳ và chẩn đoán sớm: Ngay cả khi chưa có biểu hiện bệnh, việc kiểm tra mắt định kỳ mỗi 6–12 tháng giúp chẩn đoán sớm và can thiệp kịp thời. Đặc biệt, người trên 50 tuổi hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh cần thăm khám thường xuyên hơn.

• Sử dụng thực phẩm bổ sung khi cần thiết: Nếu chế độ ăn uống không đảm bảo, bạn có thể bổ sung thực phẩm chứa lutein, zeaxanthin và vitamin theo tư vấn của bác sĩ để tăng cường khả năng bảo vệ thị lực.

>>>Xem thêm:

• Zona ở mắt: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả
• U vàng ở mi mắt: Nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách điều trị

Thoái hóa điểm vàng ở mắt là một bệnh lý nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến thị lực và chất lượng cuộc sống, đặc biệt ở người lớn tuổi. Mặc dù bệnh không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng việc chẩn đoán sớm, kết hợp phương pháp điều trị phù hợp và lối sống lành mạnh sẽ giúp làm chậm tiến triển, bảo vệ đôi mắt hiệu quả.