Hướng dẫn chăm sóc trẻ sơ sinh bị cảm ho an toàn và hiệu quả

Trẻ sơ sinh có hệ miễn dịch còn non nớt, vì vậy các bệnh lý đường hô hấp như cảm ho, hắt hơi, sổ mũi xảy ra rất phổ biến, đặc biệt trong giai đoạn thời tiết lạnh hoặc giao mùa. Mặc dù phần lớn các trường hợp cảm ho ở trẻ sơ sinh là do virus và có thể tự khỏi sau vài ngày, nhưng trẻ vẫn dễ bị khó thở, bú kém, ngủ không ngon hoặc dễ phát sinh biến chứng nếu chăm sóc chưa đúng cách. Bài viết dưới đây CPC1 Hà Nội sẽ giúp cha mẹ hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu và cách chăm sóc trẻ sơ sinh bị cảm ho một cách khoa học, an toàn và hiệu quả tại nhà.

Vì sao trẻ sơ sinh dễ bị cảm ho?

Trẻ sơ sinh thường mắc các bệnh về đường hô hấp hơn trẻ lớn vì nhiều yếu tố đặc thù liên quan đến hệ miễn dịch và cấu trúc sinh lý. Cha mẹ cần hiểu rõ những nguyên nhân này để có biện pháp phòng tránh phù hợp.

• Hệ miễn dịch chưa hoàn thiện: Trong 12 tháng đầu đời, trẻ vẫn đang hoàn thiện hệ thống miễn dịch. Các tế bào bảo vệ cơ thể hoạt động yếu hơn, khả năng chống lại virus và vi khuẩn đường hô hấp kém hơn, khiến trẻ rất dễ bị cảm ho khi tiếp xúc nguồn bệnh.

• Đường thở ngắn và nhỏ: Cấu trúc mũi - họng - phế quản của trẻ còn rất nhỏ, vì vậy chỉ cần một chút dịch nhầy cũng có thể gây nghẹt mũi, khó thở và khởi phát cơn ho.

• Trẻ chủ yếu thở bằng mũi: Trong những tháng đầu, trẻ thở gần như hoàn toàn bằng mũi. Khi niêm mạc mũi bị viêm do cảm lạnh hoặc virus, trẻ dễ xuất hiện hắt hơi, sổ mũi và ho.

• Dễ bị tác động bởi môi trường: Chỉ cần thời tiết thay đổi đột ngột, phòng lạnh, gió lùa hoặc tiếp xúc với người đang bị ho, cảm là trẻ có thể nhiễm virus ngay lập tức.

Dấu hiệu trẻ sơ sinh bị cảm ho

Nhận biết sớm giúp cha mẹ chăm sóc đúng cách và tránh bệnh chuyển nặng. Những dấu hiệu phổ biến gồm:

• Ho từng cơn, ho khan hoặc ho có đờm nhẹ

• Hắt hơi nhiều lần trong ngày

• Chảy nước mũi trong, đôi khi chuyển đặc hơn sau 2–3 ngày

• Nghẹt mũi, khiến trẻ bú khó hoặc thở khò khè

• Bú ít hơn, bú ngắt quãng

• Quấy khóc, ngủ không sâu giấc

• Sốt nhẹ hoặc không sốt

• Khò khè khi nằm, dễ ho về đêm do dịch chảy xuống họng

Nếu trẻ xuất hiện dấu hiệu bất thường, cha mẹ cần theo dõi sát và áp dụng đúng các bước chăm sóc.

Cách chăm sóc trẻ sơ sinh bị cảm ho

Dưới đây là các biện pháp chăm sóc an toàn giúp trẻ dễ chịu hơn và nhanh hồi phục khi bị cảm ho:

Vệ sinh mũi cho bé trước khi bú

Làm sạch mũi là bước quan trọng làm giảm nghẹt mũi và hạn chế trẻ sặc khi bú.

• Nhỏ 1-2 giọt nước muối sinh lý NaCl 0.9% vào mỗi bên mũi.

• Đợi vài giây để dịch nhầy loãng ra.

• Dùng dụng cụ hút mũi mềm hút nhẹ nhàng.

Cha mẹ cần lưu ý:

• Không hút mũi quá mạnh.

• Không nhỏ nước muối quá nhiều lần (3–4 lần/ngày).

Chia nhỏ cữ bú

Khi trẻ bị cảm ho, việc nghẹt mũi khiến bé khó bú hoặc bú nhanh bị sặc.

• Chia nhỏ lượng sữa trong mỗi cữ.

• Tăng số lần bú trong ngày.

• Bế trẻ hơi thẳng người khi bú để tránh sặc và giúp bé dễ thở.

Sữa mẹ là nguồn kháng thể tự nhiên cực kỳ quan trọng, giúp bé nhanh khỏi bệnh.

Tạo độ ẩm đường thở

Không khí ẩm giúp làm loãng dịch nhầy, giảm kích ứng họng và dịu cơn ho cho trẻ. Cha mẹ có thể thực hiện:

• Bật máy tạo ẩm hoặc máy phun sương nhẹ.

• Đặt bát nước ấm trong phòng.

• Giữ phòng thông thoáng, tránh quá bí hoặc quá lạnh.

Môi trường có độ ẩm phù hợp giúp trẻ thở dễ dàng hơn, giảm ho về đêm và giảm khò khè.

Kê đầu bé hơi dốc khi ngủ

Tư thế nằm có độ dốc nhẹ giúp dịch mũi không chảy xuống họng, từ đó giảm ho và giúp trẻ ngủ ngon hơn.

• Có thể cho bé nằm nôi có độ nghiêng nhẹ.

• Tuyệt đối không kê gối cao vì có thể gây nguy cơ ngạt hoặc sai tư thế cổ.

• Chỉ tạo độ nghiêng bằng cách nâng đầu nệm hoặc dùng vật kê dưới đệm.

Vỗ rung hỗ trợ long đờm

Vỗ rung là kỹ thuật giúp làm long đờm, hỗ trợ trẻ tống dịch ra ngoài tốt hơn, đặc biệt với trẻ ho có đờm. Cách thực hiện như sau:

• Chụm bàn tay theo hình lòng chảo.

• Vỗ nhẹ vào lưng trẻ theo nhịp, ở vùng phổi (tránh cột sống).

• Thực hiện 3–5 phút/lần, 2–3 lần mỗi ngày.

Lưu ý:

• Vỗ nhẹ, không dùng lực mạnh.

• Thực hiện khi trẻ không vừa bú để tránh nôn trớ.

Không tự ý dùng thuốc

Cha mẹ tuyệt đối không nên tự ý cho trẻ sơ sinh dùng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ, bởi hệ miễn dịch và khả năng chuyển hóa của bé còn rất non nớt. Việc sử dụng sai loại thuốc, sai liều hoặc dùng các thuốc cảm – ho của người lớn cho trẻ có thể gây ra những tác dụng phụ nguy hiểm như ức chế hô hấp, buồn ngủ quá mức, nôn trớ hoặc dị ứng. Ngay cả các loại thuốc tưởng chừng “nhẹ” như thuốc ho thảo dược, tinh dầu hay siro cũng có thể không phù hợp với trẻ dưới 3 tháng tuổi. Vì vậy, thuốc chỉ nên được sử dụng khi bác sĩ chuyên khoa thăm khám và kê đơn, để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho bé.

Sai lầm cha mẹ hay mắc khi chăm trẻ bị cảm ho

Không ít cha mẹ vì lo lắng mà vô tình làm bệnh trở nặng. Dưới đây là những sai lầm phổ biến:

• Tự ý cho trẻ uống thuốc ho – cảm: Nhiều loại thuốc không phù hợp cho trẻ sơ sinh, có thể gây ức chế hô hấp hoặc dị ứng.

• Xông tinh dầu quá mạnh: Tinh dầu đậm đặc có thể gây kích ứng mũi họng, làm trẻ ho nặng hơn.

• Ủ quá ấm: Giữ ấm là cần thiết, nhưng ủ quá nhiều lớp khiến trẻ đổ mồ hôi, mất nước, thậm chí bị nhiễm lạnh ngược khi mồ hôi thấm vào lưng.

• Hút mũi quá nhiều: Hút mũi liên tục có thể gây phù nề niêm mạc, làm trẻ nghẹt mũi nặng hơn.

• Ngừng tắm hoàn toàn: Trẻ vẫn cần được tắm nhanh bằng nước ấm để cơ thể sạch sẽ, thoải mái và dễ thở hơn.

Dấu hiệu cần đưa trẻ đi khám ngay

Mặc dù phần lớn các trường hợp cảm ho tự khỏi sau 5–7 ngày, cha mẹ vẫn cần cảnh giác với các dấu hiệu nguy hiểm sau:

• Sốt trên 38,5°C và kéo dài hơn 24 giờ

• Thở nhanh, thở rút lõm lồng ngực

• Môi tái, da nhợt

• Bỏ bú hoàn toàn

• Nôn nhiều, có dấu hiệu mất nước

• Ho nhiều về đêm, ho không dứt

• Dịch mũi vàng đậm, xanh hoặc có mùi

• Ngủ li bì, quấy khóc dai dẳng

Đây có thể là dấu hiệu của viêm phổi, viêm tiểu phế quản, nhiễm trùng tai hoặc các biến chứng cần điều trị y tế sớm.

Cách phòng trẻ sơ sinh bị cảm ho tái phát

Để hạn chế tình trạng tái bệnh ở trẻ, cha mẹ nên duy trì những thói quen phòng ngừa sau:

• Giữ ấm trẻ đúng cách, đặc biệt khi ra ngoài.

• Tránh để trẻ tiếp xúc với người đang ho – cảm.

• Rửa tay kỹ trước khi bế trẻ.

• Vệ sinh mũi nhẹ nhàng mỗi ngày bằng nước muối sinh lý.

• Giữ phòng ngủ sạch, thoáng, độ ẩm phù hợp.

• Cho trẻ bú đủ để tăng cường kháng thể.

• Hạn chế đưa trẻ đến nơi đông người trong mùa lạnh.

• Vệ sinh đồ chơi, vật dụng của trẻ thường xuyên.

Xem thêm: cách trị cảm cúm sổ mũi cho bé, trẻ sơ sinh bị cảm hắt hơi sổ mũi

Khi trẻ sơ sinh bị cảm ho, điều quan trọng nhất là cha mẹ cần chăm sóc đúng cách để hỗ trợ bé thở dễ dàng, bú tốt hơn và nhanh hồi phục. Những biện pháp như vệ sinh mũi, tạo độ ẩm, chia nhỏ cữ bú, kê đầu nghiêng và tuyệt đối không tự ý dùng thuốc là các nguyên tắc quan trọng. Nếu trẻ có dấu hiệu bất thường hoặc bệnh không cải thiện sau vài ngày, cha mẹ cần đưa bé đi khám để được kiểm tra và hướng dẫn cụ thể.