Bệnh lác mắt là gì? Nhận diện, điều trị và phòng ngừa tại nhà

Lác mắt là một tình trạng khá phổ biến nhưng lại thường bị xem nhẹ, dẫn đến nhiều hệ lụy không mong muốn cho thị lực và tâm lý. Mắt lác làm giảm thẩm mỹ khuôn mặt,  gây mỏi mắt, nhìn đôi và thậm chí làm mất thị lực vĩnh viễn nếu không được can thiệp sớm. Vậy làm thế nào để nhận diện chính xác bệnh lác mắt, đâu là phương pháp điều trị hiệu quả và có thể phòng ngừa tại nhà ra sao? Hãy cùng Dược phẩm CPC1 Hà Nội khám phá chi tiết trong bài viết dưới đây.

Bệnh lác mắt là gì?

Bệnh lác mắt là hiện tượng hai mắt không nhìn về cùng một hướng, khiến trục nhãn cầu bị lệch nhau. Một mắt có thể nhìn thẳng, mắt còn lại bị lệch vào trong, ra ngoài, lên trên hoặc xuống dưới. Lác mắt thường xuất hiện ở trẻ nhỏ nhưng cũng có thể gặp ở người lớn do chấn thương, bệnh lý thần kinh hoặc tật khúc xạ. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ gương mặt mà còn gây rối loạn thị giác, nhìn đôi, giảm khả năng phối hợp giữa hai mắt. 

Nguyên nhân gây bệnh lác mắt

Nguyên nhân gây bệnh lác mắt khá đa dạng và có thể xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau. Một vài lý do phổ biến gồm:

• Di truyền: Trẻ có bố mẹ hoặc người thân bị lác mắt sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

• Tật khúc xạ không được điều chỉnh: Viễn thị, cận thị hoặc loạn thị nặng nếu không đeo kính phù hợp có thể dẫn đến mắt phải điều tiết quá mức và gây lác.
  
  

• Rối loạn điều khiển cơ mắt: Hệ thần kinh điều khiển vận động mắt hoạt động bất thường khiến mắt không phối hợp đồng bộ.

• Nhược thị: Một mắt yếu hơn mắt còn lại, lâu dần bị “bỏ quên” và dễ dẫn đến lác.

• Chấn thương hoặc bệnh lý thần kinh: Tai nạn, tổn thương não, bại não hoặc các bệnh lý về thần kinh cũng có thể gây ra tình trạng này.

Triệu chứng điển hình của bệnh lác mắt

Triệu chứng của bệnh lác mắt thường dễ nhận biết bằng mắt thường nhưng không phải ai cũng chú ý kịp thời. Một số dấu hiệu điển hình gồm:

• Mắt lệch trục: Hai mắt không nhìn về cùng một hướng, một mắt nhìn thẳng trong khi mắt kia lệch vào trong, ra ngoài, lên trên hoặc xuống dưới.

• Nhìn đôi (song thị): Người bệnh thấy một vật thành hai hình, đặc biệt khi mệt mỏi hoặc tập trung nhìn lâu.

• Giảm khả năng phối hợp hai mắt: Khó ước lượng khoảng cách, dễ va chạm khi đi lại hay cầm nắm đồ vật.

• Nghiêng đầu hoặc nheo mắt khi nhìn: Trẻ nhỏ thường có thói quen này để “che” mắt bị lác.

• Mỏi mắt, nhức đầu: Do mắt phải điều tiết liên tục để bù trừ cho sự lệch trục.
  Nhược thị: Một mắt nhìn kém dần theo thời gian do não “bỏ qua” tín hiệu từ mắt đó.

Đối tượng dễ mắc bệnh lác mắt

Đối tượng dễ mắc bệnh lác mắt thường rơi vào những nhóm sau:

• Trẻ em: Đây là nhóm có nguy cơ cao nhất, đặc biệt là trẻ từ 1 - 6 tuổi. Nếu không phát hiện và điều trị sớm, trẻ có thể bị nhược thị vĩnh viễn.

• Người có tiền sử gia đình: Lác mắt có yếu tố di truyền, do đó con cái của bố mẹ bị lác dễ mắc bệnh hơn.

• Người bị tật khúc xạ nặng: Cận thị, viễn thị, loạn thị không được điều chỉnh bằng kính phù hợp dễ dẫn đến lác mắt do mắt phải điều tiết quá nhiều.

• Người mắc bệnh lý thần kinh hoặc chấn thương: Tổn thương não, bại não, hội chứng Down, hoặc chấn thương sọ não đều có thể gây rối loạn cơ vận nhãn.

• Người thường xuyên căng thẳng, mỏi mắt: Làm việc lâu với máy tính, đọc sách trong điều kiện thiếu sáng cũng có thể góp phần làm tăng nguy cơ.

Bệnh lác mắt có chữa được không? 

Bệnh lác mắt hoàn toàn có thể chữa được nếu phát hiện sớm và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp. Hiện nay, các hướng điều trị phổ biến bao gồm: đeo kính để điều chỉnh tật khúc xạ, luyện tập mắt bằng các bài tập chuyên biệt, bịt mắt luân phiên để kích thích mắt yếu hoạt động, sử dụng thuốc hỗ trợ hoặc phẫu thuật chỉnh cơ mắt trong những trường hợp nặng. 

Ở trẻ nhỏ, việc điều trị sớm đặc biệt quan trọng vì não bộ còn khả năng thích nghi và phục hồi tốt hơn, giúp ngăn ngừa biến chứng nhược thị. Với người lớn, lác mắt cũng có thể cải thiện đáng kể cả về thị lực lẫn thẩm mỹ nếu được can thiệp kịp thời. 

Điều trị bệnh lác nhanh chóng hiệu quả

Điều trị bệnh lác mắt cần dựa trên nguyên nhân, mức độ lệch trục và độ tuổi của người bệnh. Tùy từng trường hợp, bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp khác nhau từ đơn giản đến chuyên sâu. 

Phẫu thuật

Phẫu thuật là phương pháp điều trị được áp dụng cho những trường hợp lác mắt nặng hoặc không đáp ứng với kính và luyện tập. Bác sĩ sẽ can thiệp trực tiếp vào các cơ vận nhãn để điều chỉnh lại vị trí mắt, giúp hai mắt cân bằng và nhìn cùng một hướng. Đây là thủ thuật tương đối an toàn, thường thực hiện trong ngày và ít gây biến chứng. 

Kết hợp điều trị chỉnh thị và nhược thị sau mổ 

Kết hợp điều trị chỉnh thị và nhược thị sau mổ đóng vai trò quan trọng để duy trì kết quả phẫu thuật và phục hồi thị lực tối ưu. Sau khi phẫu thuật chỉnh cơ mắt, người bệnh thường được chỉ định luyện tập chỉnh thị nhằm cải thiện khả năng phối hợp hai mắt, phục hồi thị giác hai mắt và giảm nguy cơ tái phát lác. Đồng thời, nếu có tình trạng nhược thị, bác sĩ sẽ áp dụng phương pháp bịt mắt luân phiên, đeo kính hoặc tập luyện thị giác để kích thích mắt yếu hoạt động. 

Tập luyện mắt

Tập luyện mắt là phương pháp hỗ trợ quan trọng trong điều trị lác mắt, đặc biệt sau phẫu thuật hoặc ở những trường hợp lác nhẹ. Các bài tập này giúp tăng cường sự phối hợp giữa hai mắt, cải thiện khả năng điều tiết và duy trì trục nhìn ổn định. Việc tập luyện cần kiên trì, thực hiện thường xuyên theo hướng dẫn của bác sĩ nhãn khoa để đạt hiệu quả. 

Đeo kính điều chỉnh tật khúc xạ

Đeo kính điều chỉnh tật khúc xạ là một trong những phương pháp đơn giản nhưng mang lại hiệu quả cao trong điều trị lác mắt, đặc biệt ở trẻ em. Khi mắt bị cận thị, viễn thị hoặc loạn thị mà không được chỉnh kính kịp thời, mắt phải điều tiết quá mức, lâu dần dễ dẫn đến lác. Việc đeo kính phù hợp giúp giảm gánh nặng điều tiết, giữ cho trục mắt cân bằng và ngăn ngừa tiến triển của bệnh. 

Phòng ngừa bệnh lác mắt tại nhà

Phòng ngừa bệnh lác mắt tại nhà có thể thực hiện bằng những thói quen đơn giản nhưng mang lại hiệu quả lâu dài. 

• Quan sát mắt trẻ thường xuyên: Nếu thấy mắt lệch trục, hay nheo mắt, nghiêng đầu khi nhìn cần đưa trẻ đi khám sớm.

• Đảm bảo ánh sáng đầy đủ khi học tập, đọc sách: Tránh để mắt làm việc trong điều kiện thiếu sáng.

• Hạn chế thời gian trước màn hình điện tử: Cho mắt nghỉ ngơi sau mỗi 30-40 phút học tập hoặc làm việc.

• Bổ sung dinh dưỡng cho mắt: Ăn thực phẩm giàu vitamin A, omega-3, lutein và khoáng chất để nuôi dưỡng thị lực.

• Đeo kính đúng độ nếu có tật khúc xạ: Khám mắt định kỳ để điều chỉnh số kính phù hợp.
  Duy trì thói quen chăm sóc sức khỏe mắt khoa học: Nghỉ ngơi hợp lý, kết hợp tập luyện mắt theo hướng dẫn bác sĩ.

>>>Xem thêm:

Nhìn chung, bệnh lác mắt không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn tiềm ẩn nguy cơ suy giảm thị lực nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Việc nhận diện sớm các triệu chứng, thăm khám định kỳ và áp dụng đúng phương pháp điều trị sẽ giúp cải thiện đáng kể tình trạng này. Đồng thời, xây dựng thói quen chăm sóc mắt khoa học và phòng ngừa ngay tại nhà cũng là cách đơn giản nhưng hiệu quả để bảo vệ thị lực cho cả trẻ em và người lớn.