10+ nguyên nhân nghẹt mũi thường xuyên, phân tích nghẹt 1 bên mũi

Nghẹt mũi là một triệu chứng phổ biến, gây ra sự khó chịu đáng kể, từ ảnh hưởng đến giấc ngủ, giảm chất lượng công việc đến tăng nguy cơ mắc các bệnh lý hô hấp thứ cấp. Về bản chất, nghẹt mũi xảy ra khi các mạch máu trong niêm mạc mũi bị viêm và sưng lên, làm hẹp đường thở và gây ứ đọng chất nhầy.

Việc điều trị nghẹt mũi không hiệu quả thường bắt nguồn từ việc không xác định đúng nguyên nhân gốc rễ. Bài viết này cpc1hn sẽ đi sâu phân tích hơn 10 nguyên nhân phổ biến, phân loại chúng thành các nhóm cấp tính, mạn tính và cấu trúc giải phẫu, đặc biệt lý giải hiện tượng nghẹt 1 bên mũi để bạn có cái nhìn toàn diện và tìm được giải pháp điều trị dứt điểm.

Nguyên nhân gây nghẹt mũi cấp tính

Nghẹt mũi cấp tính thường kéo dài dưới 10 ngày và có thể tự khỏi.

Nhiễm trùng đường hô hấp trên

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Viêm nhiễm do virus (như Rhinovirus, virus Cúm A/B) hoặc vi khuẩn kích hoạt phản ứng viêm mạnh mẽ.

• Cảm lạnh thông thường: Gây sưng niêm mạc mũi và tăng tiết dịch nhầy trong, thường kéo dài 7-10 ngày.

• Cúm: Gây nghẹt mũi kèm theo sốt cao, đau mỏi cơ thể.

Viêm mũi dị ứng và phản ứng miễn dịch

Khi cơ thể tiếp xúc với các dị nguyên (phấn hoa, bụi nhà, lông thú cưng), hệ thống miễn dịch giải phóng Histamine.

Histamine làm giãn mạch máu và tăng tính thấm, dẫn đến phù nề nhanh chóng niêm mạc mũi, gây nghẹt, hắt hơi và chảy nước mũi trong.

Yếu tố môi trường và lối sống

• Không khí khô và lạnh: Làm khô niêm mạc mũi, khiến các mạch máu phản ứng bằng cách sưng lên để cố gắng làm ấm và làm ẩm không khí hít vào.

• Chất kích thích: Khói thuốc lá, ô nhiễm không khí, hóa chất tẩy rửa mạnh có thể gây kích ứng niêm mạc mũi và gây nghẹt.

Nhóm nguyên nhân do bệnh lý mạn tính

Nghẹt mũi mạn tính là tình trạng kéo dài hơn 12 tuần, thường yêu cầu sự can thiệp chuyên sâu.

Bị viêm xoang mạn tính

Viêm xoang là tình trạng viêm lớp niêm mạc lót các xoang cạnh mũi.

Viêm làm các lỗ thông xoang bị tắc nghẽn, dẫn đến chất nhầy bị ứ đọng. Sự tắc nghẽn này không chỉ gây nghẹt mà còn gây đau, nặng vùng mặt và dịch mũi đặc có màu.

Hội chứng chảy dịch mũi sau (Post-nasal Drip)

Hội chứng này là tình trạng dịch nhầy dư thừa chảy từ mũi xuống phía sau cổ họng, gây kích ứng và buộc bạn phải nuốt hoặc hắng giọng liên tục.

Mặc dù không trực tiếp gây tắc nghẽn, nhưng nó thường đi kèm và là hậu quả của Viêm mũi hoặc Viêm xoang, làm tăng cảm giác khó chịu và nghẹt mũi.

Lạm dụng thuốc xịt mũi

Đây là một nguyên nhân mãn tính rất phổ biến nhưng thường bị bỏ qua.

Việc sử dụng các loại thuốc xịt co mạch (như Naphazoline, Oxymetazoline) quá 3 ngày liên tục sẽ khiến các thụ thể mạch máu bị chai lỳ. Khi ngưng thuốc, niêm mạc phản ứng ngược bằng cách sưng phù lên một cách dữ dội hơn, buộc người bệnh phải dùng lại thuốc, tạo thành một vòng luẩn quẩn khó thoát.

Nguyên nhân cấu trúc giải phẫu

Các bất thường về cấu trúc là nguyên nhân hàng đầu gây ra nghẹt mũi mạn tính hoặc nghẹt mũi một bên.

Vẹo vách ngăn mũi (Septal Deviation)

Vách ngăn là bức tường chia đôi khoang mũi. Nếu vách ngăn bị lệch sang một bên (do bẩm sinh hoặc chấn thương), nó sẽ:

• Gây tắc nghẽn vĩnh viễn hoặc luân phiên ở bên mũi bị lệch.

• Phân tích nghẹt 1 bên mũi: Vẹo vách ngăn là nguyên nhân phổ biến nhất gây nghẹt mũi chỉ ở một bên, đặc biệt khi nằm nghiêng về phía bên không bị vẹo, dịch nhầy sẽ dồn lại ở bên hẹp hơn.

Polyp mũi (Khối u lành tính)

• Bản chất: Là các khối u mềm, không đau, không phải ung thư, phát triển từ niêm mạc mũi hoặc xoang.

• Polyp có thể gây tắc nghẽn hoàn toàn đường thở và thường đi kèm với tình trạng giảm hoặc mất khứu giác.

Phì đại cuốn mũi

Cuốn mũi (Turbinates) là các cấu trúc xương phủ niêm mạc trong khoang mũi, có chức năng làm ấm, làm ẩm không khí.

Viêm mũi dị ứng hoặc viêm mũi vận mạch kéo dài có thể khiến cuốn mũi sưng to vĩnh viễn (phì đại cuốn mũi), làm giảm đáng kể không gian thở.

Dị vật trong mũi (Phổ biến ở trẻ em)

Trẻ em thường nhét các vật nhỏ (hạt nhựa, hạt đậu, giấy) vào mũi, gây nghẹt một bên mũi đột ngột, kèm theo dịch mũi có mùi hôi tanh khó chịu từ bên bị tắc.

Các yếu tố tăng nặng và khởi phát nghẹt mũi

Các yếu tố này không trực tiếp gây nghẹt mũi nhưng làm trầm trọng thêm hoặc khởi phát triệu chứng ở những người có cơ địa nhạy cảm.

Yếu tố Hormone (Mang thai, Chu kỳ kinh nguyệt)

Viêm mũi thai kỳ: Sự gia tăng hormone Estrogen và Progesterone trong thai kỳ có thể làm tăng lưu lượng máu đến niêm mạc mũi, gây sưng và nghẹt mũi, thường xảy ra trong tam cá nguyệt thứ hai và thứ ba.

Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD)

Axit dạ dày trào ngược lên thực quản có thể gây kích ứng đường hô hấp trên, bao gồm cả niêm mạc mũi và xoang, làm trầm trọng thêm tình trạng viêm và nghẹt mũi, đặc biệt vào ban đêm.

Khô niêm mạc mũi (Do khí hậu khô, thiếu ẩm)

Thời tiết khô hanh hoặc sử dụng máy điều hòa/sưởi ấm liên tục có thể làm khô niêm mạc mũi. Để bù lại độ ẩm, niêm mạc có xu hướng sưng lên (sung huyết), gây nghẹt.

Stress và các yếu tố tâm lý

Căng thẳng thần kinh kích hoạt hệ thần kinh giao cảm và gây giải phóng các chất trung gian hóa học, có thể làm co mạch máu ngoại vi nhưng đồng thời gây rối loạn vận mạch, dẫn đến sung huyết mũi và nghẹt mũi.

Nghẹt mũi là một triệu chứng phức tạp, có thể bắt nguồn từ các nguyên nhân tạm thời như cảm lạnh, dị ứng, hoặc các vấn đề cấu trúc mạn tính như vẹo vách ngăn và polyp mũi. Đặc biệt, hiện tượng nghẹt 1 bên mũi thường là dấu hiệu cảnh báo các bất thường về cấu trúc giải phẫu.

Nếu bạn bị nghẹt mũi thường xuyên hoặc kéo dài hơn 10-14 ngày, điều quan trọng là phải tìm kiếm sự chẩn đoán từ bác sĩ Tai Mũi Họng. Chỉ khi xác định chính xác nguyên nhân, bạn mới có thể áp dụng phương pháp điều trị chuyên sâu và chấm dứt tình trạng khó chịu này một cách triệt để.