Phù kết mạc mắt có nguy hiểm không? Giải đáp từ chuyên gia

Phù kết mạc mắt là tình trạng kết mạc bị sưng phồng do tích tụ dịch. Biểu hiện thường gặp là mắt đỏ, cộm, chảy nước mắt và cảm giác khó chịu. Nguyên nhân có thể đến từ dị ứng, viêm nhiễm, khô mắt hoặc bệnh lý tiềm ẩn. Nếu không được xử lý kịp thời, phù kết mạc có thể ảnh hưởng đến thị lực và gây biến chứng nguy hiểm. Bài viết này, CPC1 Hà Nội sẽ giúp bạn hiểu rõ mức độ nguy hiểm và cách xử lý an toàn.

Phù kết mạc mắt là tình trạng như thế nào?

Lớp kết mạc là một màng mỏng, trong suốt bao phủ lòng trắng mắt và mặt trong của mí. Khi lớp màng này bị sưng phồng bất thường do ứ đọng dịch, người ta gọi tình trạng này là phù kết mạc mắt. 

Khi đó, mắt không chỉ đỏ mà còn có cảm giác cộm, vướng, đôi khi mí mắt sưng nhẹ và chảy nhiều nước mắt. Ở mức độ nặng, kết mạc có thể phồng hẳn lên như một lớp “bọt nước” che lấp một phần giác mạc, khiến thị lực bị ảnh hưởng.

Bình thường, kết mạc mắt chứa rất ít dịch và luôn được duy trì ở trạng thái cân bằng nhờ hệ thống mạch máu và bạch huyết. Tuy nhiên, khi xảy ra các yếu tố bất lợi như dị ứng, viêm nhiễm, chấn thương hoặc rối loạn tuần hoàn, sự cân bằng này bị phá vỡ. Lúc đó, dịch và huyết tương thoát ra khỏi mạch máu, tích tụ trong lớp mô kết mạc, tạo nên hiện tượng sưng phồng đặc trưng.

Nói cách khác, phù kết mạc mắt chính là kết quả của sự “ứ trệ” khiến dịch không thoát đi kịp thời và dồn lại ở kết mạc. Đây là một phản ứng bảo vệ tự nhiên, nhưng nếu kéo dài hoặc tái diễn nhiều lần thì cần được quan tâm đúng mức để tránh biến chứng.

Các yếu tố nguy cơ gây phù kết mạc mắt

Đôi mắt bị sưng phồng, đỏ rực và chảy nước mắt liên tục chắc chắn sẽ khiến bạn không thoải mái chút nào. Vậy đâu là yếu tố nguy cơ đứng sau tình trạng phù kết mạc mắt? Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến mà bạn cần lưu ý:

• Dị ứng: Đây là nguyên nhân thường gặp nhất. Khi mắt tiếp xúc với phấn hoa, bụi mịn, lông thú cưng hay hóa chất, cơ thể sẽ sản sinh histamin gây giãn mạch và tăng tính thấm thành mạch. Hậu quả là dịch thoát ra nhiều, tích tụ trong kết mạc và gây sưng phồng.

• Viêm nhiễm mắt: Các bệnh lý như viêm kết mạc do vi khuẩn, virus hoặc nấm đều có thể dẫn đến phù kết mạc. Không chỉ sưng đỏ, mắt còn kèm theo triệu chứng ngứa, đau rát và tiết dịch bất thường.

• Khô mắt kéo dài: Khi lớp màng phim nước mắt không đủ để giữ ẩm, kết mạc dễ bị tổn thương. Cơ thể phản ứng bằng cách tăng lưu lượng máu đến vùng mắt, gây xung huyết và sưng phù.

• Tác động cơ học hoặc chấn thương: Dụi mắt quá mạnh, đeo kính áp tròng sai cách, phẫu thuật hoặc va chạm trực tiếp đều có thể làm tổn thương kết mạc, khiến dịch thoát ra và gây phù nề.

• Rối loạn toàn thân: Một số bệnh lý như cao huyết áp, rối loạn thận, tim mạch hay rối loạn tuyến giáp cũng có thể biểu hiện ở mắt thông qua tình trạng phù kết mạc. Đây là dấu hiệu cảnh báo quan trọng mà bạn không nên xem nhẹ.

• Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc như thuốc điều trị tăng huyết áp, thuốc chống viêm hoặc corticosteroid có thể gây giữ nước và ảnh hưởng đến tuần hoàn, làm kết mạc dễ sưng phù.

Triệu chứng nhận biết phù kết mạc mắt

Đôi mắt vốn trong veo và sáng khỏe bỗng trở nên đỏ ngầu, sưng phồng, đó có thể là dấu hiệu rõ rệt nhất của phù kết mạc mắt. Tuy nhiên, không dừng lại ở hiện tượng đỏ mắt thông thường, tình trạng này còn kèm theo nhiều biểu hiện đặc trưng mà bạn cần chú ý:

• Kết mạc sưng phồng bất thường: Điểm khác biệt dễ nhận thấy nhất là lớp màng trong suốt bao phủ lòng trắng mắt bị “phồng” lên như bong bóng nhỏ. Khi soi gương, bạn có thể thấy kết mạc lồi hẳn ra ngoài, mềm và dễ di chuyển khi chạm nhẹ.

• Mắt đỏ, nổi tia máu: Các mạch máu dưới kết mạc giãn nở mạnh, khiến mắt đỏ rực, đôi khi còn xuất hiện nhiều tia máu li ti, làm ánh nhìn trở nên mệt mỏi, kém sức sống.

• Cảm giác cộm, vướng như có dị vật: Người bị phù kết mạc thường mô tả rằng họ luôn có cảm giác “có gì đó trong mắt”. Cảm giác này gây khó chịu, thôi thúc bạn muốn dụi mắt, nhưng càng dụi lại càng làm tình trạng nặng hơn.

• Chảy nước mắt và tăng tiết dịch: Để phản ứng lại tình trạng kích ứng, tuyến lệ hoạt động mạnh hơn bình thường. Mắt thường xuyên rưng rưng, chảy nước mắt sống, đôi khi còn tiết dịch nhầy khiến tầm nhìn bị mờ.

• Nhạy cảm với ánh sáng: Ánh sáng mạnh, đặc biệt là ánh nắng hoặc ánh sáng màn hình, dễ khiến mắt bị chói, nhức và khó mở to. Đây là triệu chứng phổ biến ở nhiều bệnh lý mắt, trong đó có phù kết mạc.

• Suy giảm thị lực tạm thời: Trong trường hợp nặng, lớp kết mạc phồng to có thể che phủ một phần giác mạc, gây mờ mắt và cản trở tầm nhìn.

Phù kết mạc mắt có nguy hiểm không?

Khi thấy đôi mắt bỗng sưng phồng, đỏ ngầu và liên tục chảy nước mắt, nhiều người thường nghĩ rằng đó chỉ là phản ứng nhẹ, sẽ tự hết sau vài ngày. Tuy nhiên, phù kết mạc mắt không phải lúc nào cũng “vô hại”. Tùy theo nguyên nhân, tình trạng này có thể từ nhẹ nhưng cũng có khi là dấu hiệu cảnh báo những bệnh lý nguy hiểm.

Ở mức độ nhẹ, phù kết mạc thường chỉ gây khó chịu, cộm rát và ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày. Ví dụ như dị ứng thời tiết, khói bụi, phấn hoa… có thể làm kết mạc sưng đỏ tạm thời nhưng sẽ thuyên giảm khi loại bỏ được tác nhân gây kích ứng.

Thế nhưng, nếu hiện tượng sưng phồng kéo dài hoặc tái phát nhiều lần, đó có thể là “tín hiệu đỏ” báo trước các vấn đề nghiêm trọng hơn:

• Viêm nhiễm tại mắt: Viêm kết mạc, viêm giác mạc hoặc nhiễm khuẩn mắt có thể gây tổn thương lâu dài, thậm chí để lại sẹo giác mạc.

• Tăng nhãn áp hoặc rối loạn tuần hoàn mắt: Nếu phù kết mạc đi kèm đau nhức, mờ mắt, nhức đầu, rất có thể đây là dấu hiệu của tăng nhãn áp. Đây là một bệnh lý có nguy cơ gây mất thị lực vĩnh viễn.

• Bệnh lý toàn thân: Cao huyết áp, suy thận, bệnh tuyến giáp… cũng có thể biểu hiện qua đôi mắt bằng tình trạng phù kết mạc. Điều này đồng nghĩa với việc mắt đang “mách nước” về sức khỏe tổng thể của bạn.

Cách điều trị phù kết mạc mắt và khi nào cần đến bác sĩ?

Khi đối diện với tình trạng phù kết mạc mắt, nhiều người thường lo lắng không biết xử lý ra sao. Tin vui là trong phần lớn trường hợp nhẹ, bạn hoàn toàn có thể chăm sóc và cải thiện tại nhà. Tuy nhiên, cũng có những tình huống cần đến sự hỗ trợ của bác sĩ để tránh biến chứng nguy hiểm.

Cách chăm sóc và điều trị tại nhà đơn giản mà bạn có thể áp dụng là:

• Cho đôi mắt nghỉ ngơi: Hạn chế tiếp xúc lâu với màn hình điện thoại, máy tính. Cho mắt “nghỉ ngơi” bằng cách nhắm mắt vài phút hoặc áp dụng quy tắc 20-20-20.

• Chườm lạnh vùng mắt: Dùng khăn sạch thấm lạnh hoặc túi gel chườm mát lên mắt trong vài phút sẽ giúp giảm sưng, dịu cảm giác khó chịu.

• Nhỏ nước mắt nhân tạo: Sử dụng nước mắt nhân tạo không chứa chất bảo quản để giữ ẩm, rửa trôi dị nguyên và làm dịu kết mạc.

• Giữ vệ sinh mắt: Không dụi mắt bằng tay bẩn; vệ sinh kính áp tròng đúng cách và không đeo quá lâu.

Dù phần lớn các trường hợp phù kết mạc có thể tự cải thiện, bạn vẫn nên đến cơ sở y tế nếu gặp các tình huống sau:

• Mắt sưng đỏ kéo dài trên 3–5 ngày, không thuyên giảm dù đã chăm sóc tại nhà.

• Xuất hiện kèm theo đau nhức, nhìn mờ, chói sáng hoặc đau đầu dữ dội.

• Mắt chảy nhiều dịch mủ, nhầy hoặc sưng nề bất thường.

• Có tiền sử bệnh lý mắt nghiêm trọng (tăng nhãn áp, viêm giác mạc, phẫu thuật mắt gần đây).

• Người bệnh có bệnh toàn thân như tiểu đường, cao huyết áp, bệnh tuyến giáp hoặc suy thận.

Phòng ngừa phù kết mạc mắt hiệu quả

Đôi mắt chính là “cửa sổ tâm hồn” và cũng là bộ phận vô cùng nhạy cảm. Thay vì để đến khi mắt sưng phồng, đỏ rực mới cuống cuồng tìm cách xử lý, bạn hoàn toàn có thể chủ động bảo vệ thị lực của mình mỗi ngày bằng những thói quen đơn giản nhưng cực kỳ hiệu quả dưới đây:

• Giữ vệ sinh mắt đúng cách: Rửa tay sạch trước khi chạm vào mắt. Không dụi mắt khi có cảm giác cộm, vì hành động này có thể làm tổn thương kết mạc và khiến tình trạng sưng phù nặng hơn. Vệ sinh kính áp tròng cẩn thận, không đeo quá lâu và thay theo đúng khuyến cáo.

• Hạn chế tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng: Phấn hoa, bụi bẩn, khói thuốc lá, lông thú cưng hay hóa chất trong môi trường đều có thể là “thủ phạm” gây phù kết mạc. Khi ra ngoài, bạn nên đeo kính râm hoặc kính bảo hộ để bảo vệ mắt.

• Nghỉ ngơi hợp lý cho mắt: Đừng bắt đôi mắt phải làm việc liên tục. Hãy áp dụng quy tắc 20-20-20: sau mỗi 20 phút nhìn màn hình, hãy hướng mắt ra xa khoảng 6 mét trong 20 giây để mắt thư giãn. Một giấc ngủ đủ 7–8 tiếng mỗi ngày cũng là “liều thuốc bổ” giúp mắt phục hồi.

• Bổ sung dinh dưỡng cho đôi mắt sáng khỏe: Các loại thực phẩm giàu vitamin A, C, E, lutein, zeaxanthin và omega-3 như cà rốt, rau xanh, cá hồi, trứng gà, hạnh nhân… giúp tăng cường sức đề kháng cho mắt, giảm nguy cơ viêm và sưng phù.

• Duy trì lối sống lành mạnh: Hạn chế rượu bia, bỏ thuốc lá và tránh thức khuya. Đây đều là những yếu tố khiến mắt dễ bị khô, đỏ và tổn thương. Uống đủ nước mỗi ngày cũng góp phần giữ cho kết mạc luôn ẩm mượt, khỏe mạnh.

Phù kết mạc mắt không chỉ là một tình trạng sưng đỏ thoáng qua mà đôi khi còn là “tín hiệu cảnh báo” của nhiều bệnh lý về mắt hoặc sức khỏe toàn thân. Việc nhận biết sớm nguyên nhân, triệu chứng và mức độ nguy hiểm sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc xử lý và phòng ngừa.

>>>Xem thêm:

• Bệnh tăng nhãn áp là gì? Nguy cơ khôn lường nếu không điều trị đúng
• Xung huyết mắt: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Ở những trường hợp nhẹ, thay đổi thói quen sinh hoạt, giữ vệ sinh mắt sạch sẽ và chăm sóc đúng cách có thể giúp mắt nhanh chóng hồi phục. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài, tái phát nhiều lần hoặc đi kèm dấu hiệu bất thường như đau nhức, mờ mắt, chảy dịch, bạn nên đến bác sĩ chuyên khoa mắt để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.