Tật khúc xạ mắt là gì? Dấu hiệu nhận biết và giải pháp cải thiện

Tật khúc xạ mắt là nhóm bệnh lý phổ biến ảnh hưởng đến khả năng nhìn rõ, bao gồm cận thị, viễn thị, loạn thị và lão thị. Bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ khái niệm tật khúc xạ mắt, nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và các phương pháp cải thiện thị lực hiệu quả. Hãy khám phá để bảo vệ đôi mắt khỏe mạnh và duy trì tầm nhìn sáng rõ mỗi ngày! Cùng CPC1 Hà Nội tìm hiểu nhé!

Tật khúc xạ mắt là gì? Những loại tật nào thường gặp nào ở mắt?

Tật khúc xạ mắt là một trong những vấn đề bệnh về mắt phổ biến, xảy ra khi hệ thống quang học mắt (giác mạc và thủy tinh thể) không điều chỉnh được ánh sáng hội tụ chính xác lên võng mạc. Hậu quả là hình ảnh trở nên mờ, gây khó khăn cho việc quan sát ở khoảng cách xa hoặc gần.

Các loại tật khúc xạ thường gặp là:

• Cận thị: Cận thị xảy ra khi mắt nhìn rõ vật ở gần nhưng mờ ở xa. Nguyên nhân chủ yếu là do nhãn cầu dài hơn bình thường hoặc giác mạc quá cong khiến hình ảnh hội tụ trước võng mạc. Việc đeo kính cận hoặc sử dụng kính áp tròng là biện pháp phổ biến để điều chỉnh.

• Viễn thị: Trái ngược với cận thị, viễn thị làm cho mắt khó nhìn rõ vật ở gần nhưng lại nhìn được ở xa. Tình trạng này thường do nhãn cầu ngắn hoặc giác mạc quá phẳng, khiến ánh sáng hội tụ sau võng mạc.

• Loạn thị: Đây là tình trạng tật khúc xạ không đều, xảy ra khi giác mạc hoặc thủy tinh thể bị cong bất thường, làm cho hình ảnh bị méo mó, khó nhìn rõ ở mọi khoảng cách. Người mắc loạn thị thường phải điều chỉnh bằng kính trụ hoặc phẫu thuật khúc xạ.

• Lão thị: Xuất hiện chủ yếu ở người trên 40 tuổi do sự lão hóa của thủy tinh thể khiến khả năng điều tiết giảm. Người mắc lão thị thường phải dùng kính lão để hỗ trợ đọc sách hoặc làm việc gần.

Đâu là nguyên nhân khiến tật khúc xạ mắt tìm đến bạn?

Mắt tật khúc xạ không phải tự nhiên xuất hiện mà liên quan mật thiết đến bệnh khúc xạ và điều tiết của mắt. Hiểu rõ nguyên nhân giúp bạn chủ động trong việc phòng ngừa và tìm cách chữa tật khúc xạ mắt hiệu quả.

• Yếu tố di truyền: Nếu trong gia đình có bố mẹ bị mắt tật khúc xạ, khả năng cao con cái cũng gặp tình trạng này. Gen di truyền ảnh hưởng đến cấu trúc nhãn cầu, giác mạc và khả năng điều tiết của mắt.

• Thói quen sinh hoạt thiếu khoa học: Đọc sách, dùng điện thoại, máy tính quá lâu mà không nghỉ ngơi khiến mắt bị căng thẳng, gây rối loạn điều tiết. Thiếu ánh sáng khi học tập hoặc làm việc làm mắt phải điều tiết nhiều hơn, dễ dẫn đến bệnh khúc xạ và điều tiết.

• Tác động của môi trường: Sống và làm việc trong môi trường ánh sáng yếu hoặc ánh sáng xanh từ màn hình thiết bị điện tử khiến thị lực suy giảm nhanh chóng.

• Thiếu kiểm tra thị lực định kỳ: Nhiều người chỉ phát hiện bệnh khi thị lực suy giảm nghiêm trọng. Việc không kiểm tra định kỳ khiến chữa tật khúc xạ mắt trở nên khó khăn hơn và dễ phát sinh biến chứng.

Những dấu hiệu cảnh báo bệnh khúc xạ và điều tiết

Mắt tật khúc xạ thường tiến triển âm thầm, nhiều người chỉ phát hiện khi thị lực suy giảm rõ rệt. Dưới đây là những dấu hiệu điển hình giúp bạn nhận biết sớm để có cách chữa tật khúc xạ mắt hiệu quả:

• Giảm thị lực, nhìn mờ: Đây là biểu hiện phổ biến nhất. Người mắc mắt tật khúc xạ thường khó nhìn rõ vật ở xa hoặc gần, tùy thuộc vào loại tật (cận thị, viễn thị, loạn thị). Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến học tập, công việc và sinh hoạt hằng ngày.

• Nhìn vật bị méo mó hoặc nhòe: Đặc biệt ở người bị loạn thị mắt hoặc tật khúc xạ không đều, hình ảnh có thể bị méo mó, mất độ sắc nét do ánh sáng không hội tụ chính xác lên võng mạc.

• Mỏi mắt, đau đầu, chớp mắt liên tục: Khi mắt phải điều tiết quá mức để nhìn rõ hơn, bạn sẽ cảm thấy căng tức quanh hốc mắt, đau đầu hoặc hay nheo mắt khi đọc chữ. Đây là dấu hiệu báo động về bệnh khúc xạ và điều tiết.

• Khó tập trung khi đọc hoặc làm việc gần: Người bị viễn thị hoặc lão thị thường gặp tình trạng này, đặc biệt khi không đeo kính điều chỉnh hoặc chưa được điều trị tật khúc xạ đúng cách.

• Thường xuyên phải đeo kính hoặc thay kính: Việc phải tăng độ kính liên tục cho thấy thị lực đang suy giảm nhanh. Nếu bỏ qua việc điều chỉnh đúng cách, nguy cơ biến chứng cao.

Những nguy hiểm rình rập khi mắt mắc tật khúc xạ mà không chữa sớm

Tật khúc xạ mắt không chỉ là vấn đề về giảm thị lực, mà nếu để lâu, không được điều trị tật khúc xạ đúng cách, bạn có thể đối mặt với hàng loạt biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến thị giác và chất lượng cuộc sống. Dưới đây là những nguy hiểm tiềm ẩn:

• Tăng nhanh độ cận hoặc viễn thị: Việc bỏ qua các dấu hiệu ban đầu khiến mắt phải điều tiết quá mức để nhìn rõ. Điều này dẫn đến tăng cận thị, viễn thị hoặc loạn thị mắt nặng hơn theo thời gian. Kết quả là bạn phải liên tục thay đổi kính, tốn kém và bất tiện.

• Nguy cơ nhược thị – thị giác phát triển không hoàn chỉnh: Ở trẻ em, tật khúc xạ không điều chỉnh kịp thời dễ gây thiếu sự phát triển thị giác, dẫn đến nhược thị. Khi đó, ngay cả việc đeo kính cũng không thể phục hồi thị lực về mức bình thường.

• Gây rối loạn chức năng thị giác: Không chỉ giảm thị lực, mắt tật khúc xạ còn kéo theo các vấn đề như dễ bị mỏi mắt, đau đầu, hoa mắt khi làm việc gần. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến học tập, làm việc và sinh hoạt hàng ngày.

• Tăng nguy cơ mắc các bệnh về mắt nguy hiểm: Bỏ qua việc chữa tật khúc xạ mắt có thể khiến bạn đối mặt với các bệnh lý mắt nghiêm trọng hơn như: đục thủy tinh thể, thoái hóa điểm vàng, bong võng mạc…

• Giảm chất lượng cuộc sống và nguy cơ tai nạn: Nhìn mờ làm hạn chế khả năng quan sát, đặc biệt khi lái xe hoặc làm việc trong môi trường đòi hỏi sự tập trung cao. Điều này làm tăng nguy cơ tai nạn và giảm hiệu suất công việc.

Các kỹ thuật chẩn đoán hiện đại và giải pháp chữa tật khúc xạ mắt

Để điều trị tật khúc xạ hiệu quả, việc chẩn đoán chính xác là bước quan trọng đầu tiên. Đi kèm với đó là các giải pháp chữa tật khúc xạ mắt tiên tiến, từ đeo kính, kính áp tròng đến phẫu thuật khúc xạ, mang lại thị lực rõ nét và cuộc sống chất lượng hơn.

Cách chẩn đoán mặt tật khúc xạ

Để xác định chính xác tình trạng mắt tật khúc xạ, bác sĩ nhãn khoa sẽ tiến hành một loạt các phương pháp kiểm tra và đánh giá. Từ đó, đưa ra cách chữa tật khúc xạ mắt phù hợp cho từng đối tượng cụ thể.

• Đo thị lực cơ bản: Bác sĩ sẽ yêu cầu bạn đọc các ký tự trên bảng thị lực ở khoảng cách tiêu chuẩn. Đây là bước đầu tiên để phát hiện những dấu hiệu như cận thị, viễn thị, loạn thị mắt hoặc các bất thường về quang học mắt. Nếu bạn gặp khó khăn khi nhìn rõ, khả năng cao mắt đang gặp tật khúc xạ không đều.

• Kiểm tra khúc xạ bằng máy đo tự động (Autorefraction): Thiết bị hiện đại sẽ đo độ hội tụ của mắt, xác định chính xác tình trạng bệnh khúc xạ và điều tiết. Phương pháp này giúp phát hiện nhanh và giảm sai sót khi chẩn đoán.

• Soi bóng đồng tử (Retinoscopy): Đây là kỹ thuật thủ công nhưng rất hữu ích để đánh giá tật khúc xạ mắt. Bác sĩ sẽ chiếu ánh sáng vào mắt và quan sát sự phản xạ để xác định tình trạng khúc xạ.

• Đo độ cong giác mạc và độ dài trục nhãn cầu: Một số trường hợp nghi ngờ tật khúc xạ không đều hoặc chuẩn bị cho phẫu thuật, bác sĩ sẽ tiến hành đo độ cong giác mạc và chiều dài nhãn cầu để đánh giá cấu trúc mắt.

Cách chữa tật khúc xạ mắt

Để cải thiện thị lực cho mắt tật khúc xạ, cần áp dụng các giải pháp điều chỉnh quang học hoặc can thiệp phẫu thuật tùy vào tình trạng và nhu cầu của người bệnh. Dưới đây là những cách chữa tật khúc xạ mắt phổ biến và được đánh giá cao hiện nay:

Đeo kính gọng - Giải pháp đơn giản và hiệu quả

Đeo kính là phương pháp truyền thống nhưng vẫn được áp dụng rộng rãi trong điều trị bệnh khúc xạ và điều tiết. Loại kính được lựa chọn dựa trên tình trạng:

• Cận thị: Kính phân kỳ giúp đưa tiêu điểm về đúng võng mạc.

• Viễn thị: Kính hội tụ để điều chỉnh điểm hội tụ.

• Loạn thị mắt: Kính trụ để khắc phục tình trạng hình ảnh bị méo mó.

Đeo kính đúng độ giúp cải thiện rõ rệt tầm nhìn và ngăn tình trạng tăng độ nhanh.

Kính áp tròng - Tiện lợi, thẩm mỹ cao

Ngoài kính gọng, điều trị tật khúc xạ bằng kính áp tròng được nhiều người trẻ ưa chuộng vì tính thẩm mỹ và sự linh hoạt. Có nhiều loại kính áp tròng cho các tật khác nhau như cận thị, viễn thị, loạn thị.

Phẫu thuật khúc xạ – Giải pháp lâu dài

Đây là cách chữa tật khúc xạ mắt tiên tiến giúp loại bỏ phụ thuộc vào kính. Các phương pháp phổ biến:

• LASIK và Femto LASIK: Dùng tia laser điều chỉnh độ cong giác mạc.

• PRK: Thay đổi bề mặt giác mạc để khôi phục khả năng hội tụ ánh sáng.

• SMILE: Kỹ thuật hiện đại, ít xâm lấn, phục hồi nhanh.

Phẫu thuật khúc xạ phù hợp cho người trưởng thành, độ khúc xạ ổn định và không mắc các bệnh về mắt như đục thủy tinh thể hay viêm giác mạc.

Thói quen vàng giúp bạn ngăn ngừa các tật khúc xạ mắt

Mắt là “cửa sổ tâm hồn”, nhưng lại dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố từ thói quen sinh hoạt hàng ngày. Để phòng tránh tật khúc xạ mắt và duy trì thị lực khỏe mạnh, bạn cần thiết lập những thói quen khoa học ngay hôm nay.

• Giữ khoảng cách an toàn khi đọc sách và sử dụng thiết bị điện tử: Ngồi quá gần sách hoặc màn hình là nguyên nhân hàng đầu gây cận thị. Hãy đảm bảo khoảng cách từ mắt đến sách là 30–35cm và màn hình máy tính khoảng 50–70cm. Đồng thời, điều chỉnh độ sáng phù hợp để tránh căng thẳng thị giác.

• Tuân thủ quy tắc 20-20-20 để giảm mỏi mắt: Cứ sau 20 phút làm việc với màn hình, hãy nhìn ra xa 6 mét (20 feet) trong ít nhất 20 giây. Đây là cách đơn giản nhưng hiệu quả để hạn chế sự mệt mỏi của cơ mắt, giảm nguy cơ bệnh khúc xạ và điều tiết.

• Đảm bảo ánh sáng đầy đủ khi học tập và làm việc: Thiếu ánh sáng buộc mắt phải điều tiết nhiều hơn, gây mỏi và dễ dẫn đến tật khúc xạ không đều. Hãy sử dụng ánh sáng tự nhiên khi có thể hoặc đèn học chuyên dụng với ánh sáng trắng dịu nhẹ.

• Bổ sung dinh dưỡng tốt cho mắt: Chế độ ăn giàu vitamin A, C, E, lutein và omega-3 có tác dụng bảo vệ võng mạc, duy trì sự linh hoạt của cơ mắt và phòng ngừa các bệnh về mắt. Đừng quên bổ sung rau xanh, cá béo và trái cây màu vàng cam vào thực đơn hàng ngày.

• Hạn chế thời gian sử dụng thiết bị điện tử cho trẻ nhỏ: Trẻ em sử dụng điện thoại, máy tính quá nhiều dễ bị tăng cận thị và giảm khả năng điều tiết mắt. Hãy kiểm soát thời gian sử dụng và khuyến khích các hoạt động ngoài trời để mắt được thư giãn.

• Đeo kính đúng cách và kiểm tra mắt định kỳ: Nếu bạn đã mắc tật khúc xạ, việc đeo kính cận hoặc kính điều chỉnh phù hợp là rất quan trọng. Ngoài ra, hãy khám mắt ít nhất 6–12 tháng một lần để phát hiện sớm bất thường và có cách chữa tật khúc xạ mắt kịp thời.

• Nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc: Giấc ngủ chất lượng giúp cơ mắt được thư giãn và phục hồi. Thiếu ngủ kéo dài sẽ làm tăng nguy cơ rối loạn điều tiết và gây mỏi mắt.

>>>Xem thêm:

• Các tật về mắt: Nguyên nhân và cách khắc phục hiệu quả
• Bệnh nhược thị: Nguyên nhân, triệu chứng, chuẩn đoán và cách điều trị

Đôi mắt khỏe mạnh chính là nền tảng cho một cuộc sống chất lượng. Tật khúc xạ mắt không chỉ ảnh hưởng đến thị lực mà còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Việc hình thành thói quen chăm sóc mắt đúng cách, kết hợp với khám mắt định kỳ và áp dụng các giải pháp điều chỉnh hiện đại, sẽ giúp bạn bảo vệ thị lực và duy trì sự sáng rõ lâu dài.