Các tật về mắt: Nguyên nhân và cách khắc phục hiệu quả

Các tật về mắt như cận thị, viễn thị, loạn thị hay nhược thị ảnh hưởng trực tiếp đến thị lực và chất lượng cuộc sống. Hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và phương pháp phòng ngừa sẽ giúp bạn bảo vệ đôi mắt luôn khỏe mạnh. Bài viết dưới đây, CPC1 Hà Nội sẽ cung cấp kiến thức toàn diện về các tật về mắt, từ điều trị đến chăm sóc thị lực, giúp bạn chủ động ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.

Các tật về mắt là gì? Những loại tật nào thường gặp nào ở mắt?

Các tật về mắt là những bất thường trong khả năng khúc xạ hoặc hoạt động điều tiết của mắt, khiến hình ảnh không được hội tụ đúng trên võng mạc. Điều này làm giảm độ rõ nét khi quan sát, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng thị lực và cuộc sống hằng ngày. 

Các tật về mắt không chỉ gây mờ mắt mà còn dẫn đến các triệu chứng khó chịu như nhức đầu, đau mắt, mỏi mắt, chảy nước mắt, rối loạn tập trung. Nếu không được điều chỉnh kịp thời bằng kính, phẫu thuật hoặc phương pháp điều trị phù hợp, tình trạng này có thể làm giảm khả năng học tập và làm việc.

Dưới đây là 5 tật về mắt phổ biến nhất:

• Cận thị: Ánh sáng hội tụ trước võng mạc khiến người bệnh nhìn rõ vật gần nhưng mờ vật xa. Cận thị thường gặp ở trẻ em, học sinh, sinh viên, dân văn phòng… do thói quen nhìn gần trong thời gian dài.

• Viễn thị: Ngược với cận thị, ánh sáng hội tụ sau võng mạc làm mắt khó nhìn rõ vật ở gần. Người viễn thị dễ bị mỏi mắt, đặc biệt khi đọc sách hoặc làm việc lâu.

• Loạn thị: Do giác mạc hoặc thủy tinh thể có độ cong không đều, hình ảnh thu được bị méo mó, khó nhìn rõ ở mọi khoảng cách. Loạn thị có thể đi kèm cận thị hoặc viễn thị.

• Lác mắt (lé): Tình trạng hai mắt không nhìn cùng một hướng, gây song thị (nhìn đôi) và giảm khả năng phối hợp thị giác. Nếu không điều trị sớm ở trẻ em, có thể dẫn đến nhược thị vĩnh viễn.

• Lão thị: Một dạng suy giảm khả năng điều tiết tự nhiên của mắt do tuổi tác, thường xuất hiện từ sau 40 tuổi, khiến việc đọc sách hoặc nhìn gần trở nên khó khăn.

Bóc trần các yếu tố gây ra tật về mắt

Các tật về mắt không xảy ra ngẫu nhiên mà chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố khác nhau, từ di truyền đến thói quen sinh hoạt hằng ngày. Dưới đây là những nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây ra dị tật về mắt phổ biến:

• Yếu tố di truyền: Nếu bố mẹ bị cận thị, viễn thị hoặc loạn thị, khả năng cao con cái cũng mắc phải. Đây là một trong những nguyên nhân quan trọng khiến tật khúc xạ xuất hiện từ sớm ở trẻ em.

• Thói quen sinh hoạt không lành mạnh: Nhìn gần liên tục khi học bài, đọc sách, sử dụng điện thoại hoặc máy tính trong thời gian dài mà không nghỉ ngơi. Thiếu ánh sáng khi làm việc hoặc học tập làm tăng gánh nặng cho mắt.

• Tuổi tác: Sau 40 tuổi, lão thị xuất hiện do sự lão hóa tự nhiên của thủy tinh thể, giảm khả năng điều tiết. Nguy cơ mắc đục thủy tinh thể, thoái hóa điểm vàng hoặc tăng nhãn áp cũng tăng theo tuổi tác, làm trầm trọng thêm các tật khúc xạ.

• Môi trường và lối sống: Sống trong môi trường ánh sáng yếu, tiếp xúc nhiều với ánh sáng xanh từ thiết bị điện tử. Thiếu vận động ngoài trời, không được tiếp xúc ánh sáng tự nhiên – yếu tố giúp mắt điều tiết tốt hơn.

Cách nhận biết sớm đôi mắt đang mắc tật thị giác

Đôi mắt là “cửa sổ tâm hồn”, nhưng khi có vấn đề, cơ thể sẽ phát tín hiệu cảnh báo. Nhận biết sớm những dấu hiệu này giúp phòng ngừa biến chứng nghiêm trọng. Dưới đây là các biểu hiện thường gặp ở từng tật về mắt:

• Cận thị - Nhìn xa mờ, nhìn gần rõ: Người bị cận thị thường khó quan sát vật ở xa, phải nheo mắt hoặc tiến lại gần để nhìn rõ. Trẻ em có thể hay cúi sát khi đọc sách hoặc xem tivi.

• Viễn thị - Nhìn gần mờ, nhìn xa rõ hơn: Người bị viễn thị gặp khó khăn khi đọc sách, viết hoặc làm việc gần. Triệu chứng đi kèm có thể là nhức mắt, đau đầu khi tập trung nhìn gần lâu.

• Loạn thị - Hình ảnh bị méo hoặc nhòe: Loạn thị khiến hình ảnh không rõ nét, có thể bị méo mó dù nhìn xa hay gần. Người bệnh dễ mỏi mắt, chảy nước mắt khi đọc lâu hoặc sử dụng máy tính.

• Lác mắt (lé) - Hai mắt không nhìn cùng một hướng: Biểu hiện dễ thấy nhất là mắt lệch trục, gây song thị (nhìn đôi) hoặc mất khả năng phối hợp giữa hai mắt. Nếu không điều trị sớm, nguy cơ mắt nhược thị rất cao.

• Lão thị - Nhìn gần khó khăn sau tuổi 40: Người bị lão thị phải đưa sách ra xa mới đọc rõ hoặc cần dùng kính lão. Đây là vấn đề tuổi tác do mắt bị lão hoá theo thời gian.

Những hệ lụy khôn lường khi bỏ mặc các tật về mắt

Các tật về mắt nếu không được can thiệp đúng lúc có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống:

• Đục thủy tinh thể - Nguy cơ mù lòa cao: Cận thị hoặc lão thị tiến triển lâu dài làm tăng nguy cơ đục thủy tinh thể, khiến thủy tinh thể bị mờ đục, cản ánh sáng vào võng mạc. Nếu không phẫu thuật, thị lực sẽ suy giảm nghiêm trọng, thậm chí mù lòa.

• Thoái hóa điểm vàng - Mất thị lực trung tâm: Những người có tật khúc xạ kèm tuổi cao dễ mắc thoái hóa điểm vàng, gây mất thị lực. Điều này khiến bệnh nhân khó đọc sách, lái xe hoặc nhận diện gương mặt người thân.

• Bong võng mạc - Biến chứng cực nguy hiểm: Bong võng mạc thường xảy ra ở người bị cận thị nặng, khiến võng mạc tách khỏi lớp nuôi dưỡng. Nếu không được phẫu thuật khẩn cấp, thị lực sẽ mất hoàn toàn và không thể hồi phục.

• Đau mắt và viêm nhiễm mãn tính: Các tật khúc xạ về mắt không được điều chỉnh đúng cách có thể gây đau mắt, nhức đầu, viêm kết mạc hoặc dị tật về mắt lâu dài, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và chức năng nhìn.

Những cách giúp phát hiện và chữa trị tật về mắt hiệu quả

“Phát hiện sớm – điều trị đúng cách” chính là chìa khóa để giữ đôi mắt khỏe mạnh. Vậy làm thế nào để nhận biết các tật về mắt từ giai đoạn đầu và áp dụng phương pháp điều trị hiệu quả? Hãy cùng khám phá những cách giúp bảo vệ thị lực ngay sau đây!

Phương pháp chẩn đoán

Để xác định chính xác tình trạng cận thị, viễn thị, loạn thị, lác mắt, lão thị hay các bệnh lý khác như đục thủy tinh thể, thoái hóa điểm vàng, bong võng mạc, bác sĩ nhãn khoa sẽ thực hiện nhiều phương pháp chẩn đoán chuyên sâu. Các bước thường bao gồm:

• Kiểm tra thị lực (Visual Acuity Test): Đây là bước cơ bản nhất, sử dụng bảng chữ cái hoặc ký hiệu ở nhiều kích thước khác nhau để đánh giá khả năng nhìn xa và nhìn gần. Đây là cách giúp phát hiện cận thị, viễn thị, loạn thị, lão thị ở giai đoạn sớm.

• Soi đáy mắt (Ophthalmoscopy): Phương pháp này cho phép quan sát trực tiếp cấu trúc bên trong mắt như võng mạc, hoàng điểm, thần kinh thị giác. Hữu ích trong phát hiện thoái hóa điểm vàng, bong võng mạc,...

• Đo khúc xạ (Refraction Test): Đây là kỹ thuật xác định chính xác độ cận, viễn hoặc loạn thị bằng máy đo khúc xạ và kính thử. Là cơ sở quan trọng để bác sĩ kê đơn kính hoặc lên kế hoạch phẫu thuật khúc xạ.

• Chụp ảnh võng mạc và OCT (Optical Coherence Tomography): Kỹ thuật hình ảnh hiện đại giúp đánh giá độ dày võng mạc, tình trạng hoàng điểm, dây thần kinh thị giác, hỗ trợ chẩn đoán đục thủy tinh thể, thoái hóa điểm vàng và nhiều bệnh lý khác.

Phương pháp điều trị

Sau khi được chẩn đoán, việc lựa chọn phương pháp điều trị phụ thuộc vào từng loại tật mắt như cận thị, viễn thị, loạn thị, lão thị, lác mắt. Dưới đây là những giải pháp phổ biến và hiệu quả nhất:

• Đeo kính điều chỉnh (Kính gọng hoặc kính áp tròng): Đây là phương pháp đơn giản, an toàn và được áp dụng phổ biến nhất cho cận thị, viễn thị, loạn thị, lão thị. Phương pháp này dễ sử dụng, cải thiện thị lực nhanh chóng nhưng cần thay kính định kỳ khi độ thay đổi.

• Sử dụng kính áp tròng cứng chỉnh hình giác mạc (Ortho-K): Kính Ortho-K giúp điều chỉnh độ cong giác mạc tạm thời, hỗ trợ kiểm soát tiến triển cận thị ở trẻ em. Thường được đeo vào ban đêm và tháo vào ban ngày, cho phép thị lực rõ ràng mà không cần kính gọng.

• Thuốc nhỏ mắt và điều trị nội khoa: Để kiểm soát độ cận, các bác sĩ nhãn khoa khuyên dùng nhỏ mắt Atropine liều thấp. Dòng sản phẩm Myodrops của Dược phẩm CPC1 Hà Nội với đa dạng các loại nồng độ 0,01%; 0,025% và 0,05% dành cho từng đối tượng cụ thể. Với dạng tép đơn liều không chứa chất bảo quản phù hợp với phác đồ điều trị cho người bị cận.

• Phẫu thuật khúc xạ (LASIK, PRK, SMILE): Các phương pháp này giúp chỉnh sửa độ cong giác mạc để cải thiện thị lực, đặc biệt cho người bị cận thị, viễn thị, loạn thị. Vơi phương pháp này, người bệnh không cần đeo kính lâu dài nhưng chi phí cao, cần đủ điều kiện sức khỏe và giác mạc.

• Điều trị lác mắt (Lé): Tập luyện thị giác (orthoptic exercises) giúp tăng khả năng phối hợp cơ mắt. Phẫu thuật chỉnh cơ mắt được áp dụng nếu tình trạng lác nặng hoặc không đáp ứng điều trị bảo tồn.

Bí quyết giữ đôi mắt sáng khỏe, tránh xa các tật thị lực

Việc phòng ngừa các tật về mắt như cận thị, viễn thị, loạn thị, lác mắt, thoái hóa điểm vàng, đục thủy tinh thể, đục giác mạc ngay từ sớm là vô cùng quan trọng. Dưới đây là những phương pháp hiệu quả giúp bảo vệ thị lực lâu dài:

• Khám mắt định kỳ - Bí quyết phát hiện sớm tật khúc xạ: Hãy thực hiện kiểm tra thị lực định kỳ 6 tháng một lần để phát hiện sớm các vấn đề như cận thị, viễn thị, loạn thị hoặc dấu hiệu thoái hóa điểm vàng, đục thuỷ tinh thể…

• Bảo vệ mắt khỏi ánh sáng xanh và tia UV: Ánh sáng xanh từ màn hình điện thoại, máy tính hay tia UV từ mặt trời có thể gây bong võng mạc và thúc đẩy đục thủy tinh thể. Hãy sử dụng kính chống ánh sáng xanh khi làm việc lâu với thiết bị điện tử và đeo kính râm chất lượng khi ra ngoài trời nắng.

• Duy trì chế độ dinh dưỡng tốt cho mắt: Thực phẩm giàu vitamin A, C, E, lutein, omega-3 giúp tăng cường sức khỏe thị lực và ngăn ngừa thoái hóa điểm vàng. Rau xanh đậm, cá béo và trái cây tươi nên xuất hiện trong thực đơn hàng ngày.

• Thói quen làm việc khoa học - Giảm áp lực cho mắt: Nguyên tắc 20-20-20 (cứ 20 phút làm việc, nhìn xa 20 feet trong 20 giây) giúp giảm mỏi mắt, hạn chế tật khúc xạ. Ngoài ra, giữ khoảng cách 30-40 cm khi đọc sách, ngồi thẳng lưng và đủ ánh sáng khi làm việc cũng rất quan trọng.

• Tập thể dục cho mắt - Giữ cơ mắt linh hoạt: Các bài tập xoay mắt, nhắm mở chậm hoặc massage vùng quanh mắt giúp cải thiện lưu thông máu, giảm nguy cơ cận thị, loạn thị, viễn thị và các vấn đề liên quan đến cơ mắt.

Đôi mắt là cơ quan vô cùng quan trọng trong cuộc sống hàng ngày. Các tật về mắt như cận thị, viễn thị, loạn thị, lão thị hay những bệnh lý nghiêm trọng hơn như đục thủy tinh thể, thoái hóa điểm vàng, bong võng mạc không chỉ làm giảm chất lượng thị lực mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt và sức khỏe tổng thể.

>>>Xem thêm:

• Bệnh nhược thị: Nguyên nhân, triệu chứng, chuẩn đoán và cách điều trị
• Bệnh nhược thị ở trẻ em là gì? Dấu hiệu sớm cha mẹ không nên bỏ qua

Việc nhận biết sớm dấu hiệu, thăm khám định kỳ và điều trị kịp thời là chìa khóa để bảo vệ đôi mắt luôn sáng khỏe. Đồng thời, hãy duy trì lối sống lành mạnh, bổ sung dinh dưỡng tốt cho mắt, hạn chế tác nhân gây hại và tuân thủ chỉ định của bác sĩ.